ترکیه همانند اغلب بازیگران برای موضع‌گیری درباره این تحولات از آمادگی کافی برخوردار نبود، به همین دلیل، در اتخاذ رویکرد، با تناقضاتی روبه‌رو شد. هرچند ترکیه تلاش کرد با استفاده از فرصت‌های موجود و افزایش تأثیرگذاری در تحولات منطقه‌ای به حفظ منافعش در زمینه‌های مختلف بپردازد اما در نهایت در بعد اقتصادی، بازار بسیاری از کشورهای عربی درشمال افریقا را از دست داد. با این روند تاجران و فعالان اقتصادی ترکیه به جذب بازار کشورهای نیجریه و مراکش روی آورده‌اند.
خانم رخسار، وزیر تجارت ترکیه، چندی پیش همراه هیات بلندپایه تجاری در یک نشست اقتصادی با حضور ۲۲۶ نفر از تجار و صاحبان صنایع، به صراحت اعلام و تاکید کرد درهای ترکیه به روی نیجریه و افریقا باز است. او گفت نیجریه ثروتمندترین کشور افریقا و برای تجارت مشترک، سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع کوچک و بزرگ و مواد غذایی ظرفیت مناسبی است.
این در حالی است که بازار افریقا از چشم برنامه‌ریزان اقتصاد ایران نیز دور نمانده و نشست‌هایی برای بررسی بازار کشورهای افریقایی در ایران برگزار شده است. حال نوبت آن است که سازمان توسعه تجارت ایران هیات‌های تجاری و مدیران انجمن‌ها و تشکل‌های صادراتی را به کشورهای افریقای جنوبی، نیجریه، مراکش، تونس، اتیوپی، مالی و... اعزام کند. سازمان توسعه تجارت ایران و اتاق‌های بازرگانی می‌توانند با آکوواس ECOWAS (مرکز تجارت اقتصادی غرب افریقا) به مذاکره بپردازند که نقش اساسی و مهمی در مراودات تجاری کشورهای افریقا دارد و بدیهی است شرط پایه‌ای و مهم تجارت با افریقا ارتباط با مدیران و سران آکوواس و کشورهای عضو آن است که اغلب در محدوده غرب افریقا مستقر هستند و راه تجارت با افریقا از این مسیر می‌گذرد. همچنین براساس برآوردها کشورهای نیجریه، مراکش، اتیوپی و... برای تجارت محصولاتی از جمله قطعات اتومبیل و به‌ویژه کود شیمیایی، نساجی، پوشاک و کفش آمادگی و نیاز به این اقلام دارند؛ مناطقی که می‌تواند بازار خوبی برای ایران به‌شمار رود.
برای دستیابی به این بازارها، تحقیق، بازارشناسی و بازارسنجی در کشورهای افریقایی ضروری است. با این تفکر امید است سازمان توسعه تجارت ایران برای موفقیت در این مسیر از تجربه و توان گروه‌های بازارسازی و بازارسنجی بخش خصوصی فعال در کشورهای یادشده بهره لازم را ببرد.
حضور در بازارهای افریقا می‌تواند بازار بسیار وسیع و گسترده‌ای برای صنایع ایران فراهم کند، این در حالی است که درحال‌حاضر، ترکیه در کشور نیجریه و مراکش ده‌ها تفاهمنامه در حوزه‌های صنعتی، دریانوردی، عمران، ساخت‌وساز امضا کرده است. با این شرایط به نظر می‌رسد ترکیه در حال محکم کردن جا پای خود در افریقا است. چنانچه به‌گفته وزیر تجارت ترکیه، این کشور هر روز دَرِ کشورهای افریقایی را خواهد زد و قرار است بزرگ‌ترین نشست تجاری، صنعتی، عمرانی مشترک ترکیه و افریقا در بهار امسال در کنار یک نمایشگاه مشترک تجاری صنعتی (ترکیه و افریقا) در استانبول برگزار شود که احتمال حضور بیش از ۴۲ کشور در آن وجود دارد.
برای قرار گرفتن در این مسیر باید توجه داشت الزامی نیست که همه امور تجاری در فرآیند B۲G انجام شود. حضور بخش خصوصی، تعامل با شرکت‌های حوزه SME، سمن‌ها و فعالان بخش خصوصی در افریقا می‌تواند سریع‌تر از مذاکره دولت‌ها درها را به سمت ایران باز کند.
به‌عنوان نمونه ما می‌توانیم در صنایع معدنی و کانی‌های بکر و دست‌نخورده و محصولات کشاورزی حوزه گرمسیری تقابل وارداتی داشته باشیم. همچنین شاهد اعزام گروه‌های تجاری آلمان، فرانسه، انگلیس، چین، روسیه نیز به کشورهای افریقایی هستیم. با این روند اگر دیر بجنبیم یک بازار بکر و پرنیاز را هم از دست خواهیم داد.
سید جلال ابراهیمی ـ مدیر مرکز مطالعات ایران و ترکیه