همه ساله ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی تحت تاثیر عوامل متعدد همچون نبود برنامه مدون الگوی کشت، کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی و بی توجهی به فناوری و دانش روز دنیا هدر می رود که با احتساب تولید ۱۳۰ میلیون تن محصولات کشاورزی، حجم زیادی از سرمایه ملی به هدر می رود.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که ضایعات محصولات کشاورزی تنها محدود به عرصه تولید نیست و بخش قابل توجهی در حوزه مصرف همچون رستوران ها و خانوارها از بین می رود که با نوسازی ماشین آلات کشاورزی، ناوگان حمل و نقل و فرهنگ سازی می توان به میزان چشمگیری رقم ضایعات محصولات کشاورزی را کاهش داد.
آمارها نشان‌می دهد که رتبه نخست هدر رفت ضایعات محصولات میوه و تره بار در دنیا به ایران اختصاص دارد، در حالی که با کاهش میزان هدر رفت محصولات علاوه بر تامین بازار داخل می توان نیاز کشورهای حوزه خلیج فارس را به سهولت تامین کرد.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین آمار ضایعات محصولات کشاورزی و راهکارهای اساسی برای کاهش آن با خبر شویم:
ضایعات محصولات کشاورزی محدود به عرصه تولید نیست/اجرای الگوی کشت مرهمی برای کاهش هدر رفت محصولات کشاورزی
سید جعفر حسینی مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه آمار دقیقی از میزان ضایعات محصولات کشاورزی در دسترس نیست، اظهار کرد: ضایعات محصولات کشاورزی تنها محدود به عرصه تولید نیست و سالیانه بخش قابل توجهی غذا و محصولات کشاورزی در بخش مصرف هدر می رود.
وی افزود: همه ساله مقدار قابل توجهی برنج در عملیات کاشت و برداشت و همچنین بخش مصرف هدر می رود که به سبب مصرف بالای آب، این امر منجر به هدر رفت منابع آبی کشور می شود.
حسینی ادامه داد: اگر ضایعات محصولات کشاورزی را تنها مختص بخش تولید بدانیم این امر نادرست است چرا که بخش اعظم هدر رفت در حمل و نقل و مصرف رخ می دهد.
این مقام مسئول اجرای الگوی کشت را یکی از راهکارهای کاهش ضایعات تولید محصولات کشاورزی اعلام کرد و گفت: مسئولان وزارت جهاد کشاورزی با برنامه ریزی و اجرای الگوی کشت باید میزان ضایعات محصولات کشاورزی را کاهش دهند تا در یکسال با مازاد و سال بعد کاهش تولید مواجه نشویم. به عنوان مثال در برخی سال ها کشاورزان به حدی گوجه فرنگی می کارند که به سبب نبود بازار مجبور به شخم زمین و عرضه با نازل ترین قیمت می شوند و در سال بعد تولید به حدی کاهش می یابد که امکان خرید از سوی خانوارها وجود ندارد.
وی ادامه داد: با توجه به آنکه ضایعات محصولات کشاورزی در هدر رفت منابع پایه و بر هم زدن نظم بازار تاثیر بسزایی دارد، از این رو برای رفع این موانع نیازمند اجرای الگوی کشت هستیم.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی اجرای قانون خرید تضمینی را راهکاری مناسب برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی برشمرد و گفت: مسئولان شورای اقتصاد با اعلام به موقع قیمت تضمینی محصولات کشاورزی از ضایعات جلوگیری می کنند چرا که در برخی مواقع بی توجهی به اجرای قانون و اعلام نرخ پایین تر از هزینه تمام شده تولید موجب شده تا کشاورزان نسبت به کشت آن محصول انصراف دهند و به سمت و سوی کشت محصولات آب بر روند.
حسینی فرهنگ سازی را یکی دیگر از راهکارهای کاهش هدر رفت محصولات کشاورزی اعلام کرد و گفت: با توجه به آنکه بخش قابل توجهی از هدر رفت محصولات کشاورزی در بخش مصرف است، از این رو ضمن فرهنگ سازی باید بازار داخلی و صادراتی را با تولیدکننده همراه کنیم.
رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با انتقاد از آمار بالای ضایعات محصولات کشاورزی اظهار کرد: بنابر آمار فائو، سالیانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی هدر می رود، در حالیکه این میزان غذای ۹ میلیون نفر را تامین می کند.
وی افزود: سازمان فائو بارها اعلام کرده است که ایران در تامین محصولات اساسی کشورهای همسایه نقش اساسی دارد به طوریکه علاوه بر نیاز داخل قادر به تامین نیاز کشورهای خلیج فارس است.
نورانی با اشاره به اینکه میزان ضایعات محصولات کشاورزی در ایران بسیار بالاست، بیان کرد: این در حالی است که با نوسازی ماشین آلات کشاورزی و ناوگان حمل و نقل می توان به میزان قابل توجهی از میزان هدر رفت محصولات کشاورزی جلوگیری کرد.
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با اشاره به اینکه توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در کاهش ضایعات تاثیر بسزایی دارد، افزود: توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و تجهیز آن به ماشین آلات روز دنیا در کاهش ضایعات تاثیر بسزایی دارد.
به گفته وی، با توجه به حمل و نقل محصولات سبزی و صیفی با ماشین های فاقد سردخانه در فصل تابستان شاهد هدر رفت بخشی از محصول تولیدی هستیم، در حالیکه انتظار می رود حمل و نقل این ماشین ها با ماشین های مجهز و سردخانه دار انجام شود.
هدر رفت سالیانه ۳۰ میلیون تن محصولات کشاورزی/ضرورت ایجاد زنجیره تولید در بخش کشاورزی
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با انتقاد از آمار بالای ضایعات محصولات کشاورزی اظهار کرد: بنابر آمار فائو سالیانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات مختلف کشاورزی هدر می رود، در حالی که به اعتقاد ما این آمار در مراحل مختلف بسته بندی و حمل و نقل بیش از ۲۵ درصد نیست.
وی مجموع تولید سالیانه محصولات کشاورزی را ۱۱۰ میلیون تن اعلام کرد و گفت: بنابر آمار سالیانه ۳۰ میلیون تن محصولات کشاورزی هدر می رود که با احتساب هزینه آب، سوخت، حمل و نقل و نیروی انسانی سرمایه بزرگی را بعد از تولید از دست می دهیم.
خان محمدی ایجاد زنجیره تولید را یکی از راهکارهای موثر در کاهش هدر رفت محصولات کشاورزی اعلام کرد و افزود: ایجاد زنجیره صفر تا صد محصولات کشاورزی موجب شده سرمایه بزرگی را از مزرعه تا سفره از دست ندهیم.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی در پایان تصریح کرد: اجرای الگوی کشت، کشت قراردادی و تولید برحسب تقاضای بازار داخل و صادراتی از جمله راهکارهای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی به شمار می رود.