مالیات بر ارزش افزوده از مصرف کالاها و خدمات از مصرف‌کنندگان دریافت می‌شود و براساس ماده (۱۷) قانون، مالیات‌هایی که مؤدیان در موقع خرید کالا یا خدمات برای فعالیت‌های اقتصادی خود به استناد صورت‌حساب‌های صادره موضوع این قانون پرداخت کرده‌اند، حسب مورد از مالیات‌های وصول شده توسط آن‌ها کسر یا به آن‌ها بازگردانده می‌شود.
گفتنی است که ماشین آلات و تجهیزات خطوط تولید از جمله کالاهای مورد استفاده برای فعالیت‌های اقتصادی مؤدی محسوب می‌شود.
در صورتی که مشمولان حکم این ماده در هر دوره مالیاتی اضافه پرداختی داشته باشند، مالیات اضافه پرداخت شده به حساب مالیات دوره‌های بعد مؤدیان منظور خواهد شد و در صورت تقاضا مؤدیان، اضافه پرداخت شده ظرف دوره بعد، از محل وصولی‌های جاری درآمد مربوط، باز خواهند گشت.
استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات چیست؟
همچنین، سازمان امور مالیاتی کشور مکلف شده است که مالیات بر ارزش افزوده اخذ شده از صادرکنندگان را از کالاهایی که از مبادی خروجی رسمی صادر شده، با ارائه اسناد و مدارک لازم حداکثر تا مدت یک ماه پس از ارائه برگ خروجی صادره توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران از محل وصولی‌های جاری آن سازمان به صادرکنندگان مسترد کند.
به عبارت دیگر، زمانی که شرکتی اقدام به صادرات محصولی می‌کند، از آنجا که صادرات کالا و خدمات در نظام مالیات بر ارزش افزوده معاف از مالیات است؛ بنابراین بابت محصول صادر کرده مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداخت نمی‌کند اما میزان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بر عوامل تولید به عنوان اعتبار مالیاتی مودی محسوب می‌شود.
در نهایت مؤدی می‌تواند در خصوص این مازاد اعتبار درخواست استرداد کند؛ یعنی از سازمان امور مالیاتی بخواهد که این مبلغ مازاد را به وی بازگرداند یا این مازاد اعتبار را به عنوان طلب خود به دوره‌های مالیاتی بعد موکول کند.
بر اساس این گزارش، سازمان امور مالیاتی مکلف است هر سال نحوه استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات را اعلام و طبق آن عمل کند.
تاثیر بسته شدن مرزهای صادراتی به اقتصاد
اما ماه‌های پایانی سال ۱۳۹۸ متفاوت از سال‌های دیگر بود، زیرا حضور ویروسی با شیوع گسترده در کشورمان موجب شد به دلیل کاهش حضور مردم در اجتماعات، بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی و کسب‌وکارها دچار آسیب‌های زیادی شوند که یکی از این آسیب‌های اقتصادی بسته شدن مرزهای صادراتی برای پیشگیری از شیوع این ویروس بود.
آخرین وضعیت از مرزهای کشور نشان دهنده این است که تنها مرز نوردوز که مرز مشترک ایران با ارمنستان است فعال شده و حمل و نقل جاده‌ای در آن جریان پیدا کرده است و بقیه مرزها همان شرایط گذشته را دارند.
وضعیت مرزهای دریایی و زمینی چگونه است؟
طبق این گزارش، هم‌اکنون سه مرز تمرچین، باشماق و پرویزخان با عراق دو مرز جلفا و پل دشت با نخجوان، دو مرز آستارا و بیله‌سوار با آذربایجان و سه مرز میلک، دوقارون و ماهین‌رود با افغانستان فعال است و تردد برای حمل و نقل بین‌المللی و جابه‌جایی بار در این نقاط مرزی انجام می‌شود.
همچنین، گمرکهای بزرگ در مرزهای آبی جنوبی کشور، روند طبیعی و عادی خود را دارند و در گمرکهای بنادر شهید رجایی، شهید باهنر و جاسک در استان هرمزگان، بندر امام خمینی (ره) در استان خوزستان، گمرکهای بنادر بوشهر و همچنین گمرکهای بندر چابهار فعال هستند و روال عادی تجارت خارجی در حال انجام است.
تاکنون پیگیری‌های ایسنا از سازمان امور مالیاتی درباره نحوه استرداد مالیات برارزش افزوده صادرات سال گذشته که صادرکنندگان تحت تاثیر شیوع کرونا و بسته شدن مرزهای صادراتی، با وجود پرداخت مالیات بر ارزش افزوده عوامل تولیدی خود موفق به صادرات نشده‌اند، بی‌پاسخ مانده است.
این روزها که فعالیت‌های اقتصادی و افراد حاضر در این عرصه در مضیقه قرار دارند، علاوه بر امهال‌های مالیاتی تخصیص تسهیلات و تصمیم‌گیری سریع در مورد نحوه استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات می‌تواند کمک بزرگی به آن‌ها کند، زیرا با نامگذاری سال جاری به "جهش تولید" اهمیت و مسئولیت صادرکنندگان در افزایش رشد اقتصادی و تولید بیشتر شده و سازمان‌های اجرایی کشور هم باید کمک، حمایت و تسهیلات بیشتری از این قشر داشته باشند.