آب و هوای چهار فصل ایران به همراه پتانسیل‌های باورنکردنی خود برای جمع آوری هر نوع میوه تازه به مقدار زیاد، آن را به بهترین تولید کننده میوه خشک در جهان تبدیل می‌کند.
شرایط بسیار خوبی در کشور برای تولید میوه خشک وجود دارد. از طرفی میوه در داخل ایران به دلیل ارزانی و هزینه تولید کم، قیمت تمام شده بسیار پایینی دارد و از طرفی دیگر خشک کردن میوه توسط روش‌های مختلف هزینه سوخت و انرژی کمی دارد و اینکه توسط کارگر امور خشک کردن انجام شود، هزینه نیروی انسانی پایینی هم دارد.
میوه‌های خشک یک میان وعده خوشمزه و سالم به شمار می‌روند که سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر رژیم غذایی هستند. شرکت‌های بسیاری در کشور با تکیه بر فعالیت‌های غنی در تجارت در سراسر جهان، صادرات میوه خشک را با رسالت عالی برای تهیه غذای سالم و با قیمت مناسب آغاز کرده اند.
صادرات میوه خشک باعث ایجاد اشتغال و همچنین باعث جلوگیری از به هدر رفتن ضایعات بخش کشاورزی ایران شده است. این ضایعات در بخش کشاورزی حدود ۳۰ درصد بوده است.
به گفته کارشناسان کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی یکی از به صرفه‌ترین راهکار‌های اشتغال پایدار و بومی در مناطق روستایی است که باعث عدم مهاجرت بی رویه از روستا به شهر، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، افزایش ارزش افزوده محصولات و پیشرفت اقتصادی– اجتماعی مناطق روستایی می‌شود.
چه می‌شود که در بازار میوه خشک بیشتر توسعه پیدا کنیم؟
در چند سال گذشته فروش دستگاه میوه خشک زیاد شده و بسیاری نیز این دستگاه‌ها را خریداری کرده اند به طوری که اگر هم اکنون سری در فضای مجازی بزنیم تعداد فروشندگان میوه خشک کم نیست.
ظرفیت بسیار خوبی در کشور برای صادرات میوه خشک مانند سیب، زردآلو، انجیر و پرتقال وجود دارد اما در آن موفق نبوده ایم. ترکیه یکی از بزرگترین تولیدکنندگان میوه خشک به شمار می‌رود، اما در اینجا نیاز است که این نکته را یادآوری کرد که زردآلو ایران نسبت به ترکیه کیفیت بهتری دارد به همین دلیل میوه‌های ایران را می‌توان جزو با محصولات لوکس صادراتی به شمار برد.
تولیدکنندگان زیادی در کشور وجود دارد، اما بسیاری از آن‌ها محصولاتشان روی دستشان مانده است. بازار ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلاری برای صادرات میوه‌های خشک داریم که حجم صادراتمان در حال حاضر ۷ میلیون دلار است.
ترکیه بیشتر از ۲۰۰ میلیون دلار صادرات دارد، ترکیه‌ای که از ابتدا وارد این بازار نبوده و کم کم وارده شده و صنعت و روش را پیدا کرد، اما چرا ما که دارای با کیفیت‌ترین میوه‌ها هستیم نتوانستیم وارد این بازار شویم؟
صادرات میوه خشک بسیار ناچیز است
احمدرضا فرشچیان رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق بازرگانی تهران گفت: در حال حاضر صادراتی در حوزه میوه خشک نداریم و بیشتر میوه تازه را صادر می کنیم. ممکن است محموله هایی بسته بندی شده کوچک صادر شود که رقم ناچیزی است.
این مقام مسئول بیان کرد: در برخی محصولات مانند کشمش که فراوانی در کشور داریم صادرتمان رقم قابل قبولی است اما در محصولاتی مانند زردآلو، سیب و ... این رقم بسیار کم است.
رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق بازرگانی تهران افزود: این توان را داریم که میزان صادرات میوه خشک را افزایش دهیم اما باید در ابتدا بازار هدف را پیدا کنیم و بتوانیم در آن فعالیت کنیم که باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
عدم موفقیت در افزایش صادرات صنایع تبدیلی به کشور‌های دیگر
حسن فروزان فرد عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص صادرات صنایع تبدیلی بیان کرد: صادرات صنایع تبدیلی به دلایل مختلفی بیشتر به بازار‌های نزدیک مثل عراق، خلیج فارس و روسیه است. آمریکا و استرالیا جزو قسمتی از صادرات صنایع تبدیلی هستند چرا که ایرانیان خارج از کشور تمایل به مصرف این مواد دارند. مقداری صادرات هم به اروپا، کانادا و استرالیا برای تامین نیاز ایرانیان انجام می‌شود.
عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران بیان کرد: در دنیای امروز برای قدرتمند بودن نیاز به داشتن تسهیلات نظامی و ارتش قوی نیست امروزه مبارزه کشور‌های قدرتمند دنیا در میدان اقتصاد است و در این زمینه تمام کشور‌های توسعه یافته با تمام قوا تلاش می‌کنند. توان اقتصادی هر کشور ارتباط مستقیم با توان صنعتی دارد، صنعت در زمینه‌های مختلف و با تعاریف متفاوت و توان صنعت هم رابطه مستقیم با توان صادراتی یک کشور دارد.
او با اشاره به عدم موفقیت در افزایش صادرات صنایع تبدیلی به کشور‌های دیگر، تشریح کرد: متاسفانه صنایع تبدیلی در بازار‌های هدف کشورهایی، چون کانادا، استرالیا و آمریکا حضور ندارند چرا که باید با آن‌ها قرارداد بست که این کار در حال حاضر امکان پذیر نیست. اگر این امکان فراهم شود به شدت در رونق و جهش تولید موثر خواهد بود.
عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه محدودیت‌های تجاری باعث عدم موفقیت در صادرات صنایع تبدیلی شده است، ادامه داد: تورم، بی نظمی، تغییر و تحولات قیمت‌ها و عدم دسترسی به مواد اولیه باعث شد نتوانیم وارد صحنه رقابت شویم.
فروزان فرد گفت: در کشورمان خوشبختانه به حدی در تولید صنایع تبدیلی پیش رفته ایم که باعث شده رقابت خوبی بین تولید کننده‌ها ایجاد شود، به طوری که در حال حاضر زمانی وارد فروشگاه‌های غذایی بزرگ شویم انواع و اقسام کنسروجات را می‌بینیم که تنوع زیادی در محصولات دارند؛ این رویه نشان می‌دهد می‌توانیم در بازار‌های هدف رقابت کنیم.
او تشریح کرد: آنچه باعث محدودیت در رقابت با بازار‌های هدف شده است، نبستن قرار داد با دیگر کشورهاست. مشکل دیگری که در کشور وجود دارد این است که تعداد تولیدکننده‌ها به اندازه حجم تولید نیست.
بازرگانی محصولات کشاورزی چالش اصلی پیش روی بهره برداران
مسعود اسدی عضو شورای مرکزی خانه کشاورز مهم‌ترین نقطه ضعف کشاورزی را مربوط به دیدگاه مقامات ارشد و صاحبان اصلی دولت در بخش کشاورزی دانست و گفت: اگرچه مسئولان به بخش کشاورزی تنها به عنوان تامین کننده امنیت غذایی کشور نگاه می کنند، اما در حقیقت بخش کشاورزی موتور محرک اصلی اقتصاد کشور است.
او افزود: علی رغم شرایط تحریم، وضعیت مطلوبی در بخش کشاورزی نسبت به سال های قبل از انقلاب داریم، این در حالی است که با نگاه کشورها به سمت صنعتی شدن، توجه به بخش کشاورزی کمرنگ شده است.
اسدی با اشاره به اینکه بخش کشاورزی در شان بهره برداران نیست، بیان کرد: در مواقعی که بخش صنعت یا خودروسازی دچار مشکل شود، تمامی امکانات کشور بی دریغ به این سمت می رود، در حالیکه با بروز مشکل در بخش کشاورزی، مسئولان به بهانه های مختلف حمایت از کشاورزان را دریغ می کنند.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ادامه داد: دولت در مقاطعی که قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی را کمتر از حق قانونی کشاورزان اعلام می کند، به طور مستقیم دست در جیب کشاورزان می کند، این در حالی است که رئیس جمهور از افزایش ۱۲ تا ۱۳ برابری درآمد گندمکاران خبر می دهد.
اسدی، بازرگانی محصولات کشاورزی را یکی دیگر از چالش های پیش روی تولیدکنندگان برشمرد و گفت: محصولات کشاورزی با نرخ نازلی از کشاورزان خریداری شده و با قیمت های چندبرابری به دست مصرف کننده می رسد که متاسفانه دولت تاکنون نتوانسته اقدام خاصی در زمینه حذف واسطه ها و دلالان از مزرعه تا سفره بکار گیرد.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز با انتقاد از کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی بیان کرد: وضعیت صنایع تبدیلی و تکمیلی در مقایسه با تولید محصولات کشاورزی فاجعه بار است که این امر موجب شده همه ساله بخشی از محصولات کشاورزی از بین رود یا ارزش افزوده مناسبی از قبل فروش نصیب تولیدکنندگان نشود.
با افزایش حجم صادرات در میوه خشک، اشتغال زیادی ایجاد می‌شود. کشور‌های مختلفی وارد کننده این محصول هستند و بسیاری از آن‌ها از جمله کشور‌های اروپایی میوه خشک را به عنوان چیپس حساب می‌کنند. بسیاری از کشورها دیگر هم از این محصول برای فرآوری یعنی مصرف تولیدی و صنعتی استفاه می کنند.
میوه خشک محصول خوبی برای افزایش صادرات و درآمد است که این روزها کمتر به آن توجه می شود، خوشبختانه امکانات و تجهیزات مناسبی هم در کشور برای به آن وجود دارد و اگر مورد حمایت قرار گیرد می تواند کمک زیادی به اقشار جامعه کند.