علی رغم ۳ هزار و ۳۰۰ کیلومتر نوار ساحلی در شمال و جنوب کشور و تولید گونه‌های مختلف آبزی، اما طی چند سال اخیر ماهی تیلاپیای وارداتی به سبد خانوار راه یافته است که از همان ابتدا با واکنش متعدد تولیدکنندگان روبرو شده بود.
طی سال‌های اخیر پرورش دهندگان ماهی بویژه قزل آلا به سبب هزینه‌های بالای تولید، قدرت رقابت با تولیدکنندگان تیلاپیای چینی را نداشتند که همین امر منجر به تعطیلی بسیاری از واحد‌های پرورش قزل آلا شد و کار به جایی رسید که اتحادیه تولیدکنندگان ماهیان سردآبی با سازمان شیلات در سال ۹۷ تفاهم نامه‌ای در خصوص عدم واردات تیلاپیا امضا کردند.
ماجرا تنها به این جا ختم نمی‌شود چرا که با وجود استقبال بالای خانوار‌ها از تیلاپیا، مسئولان سازمان شیلات تصمیم گرفتند که به صورت پایلوت در برخی استان‌ها اقدام به تولید این ماهی کنند که در نهایت پس از کش و قوس‌های فراوان با سازمان محیط زیست در برخی استان‌ها تولید صورت گرفت.
چندی پیش نبی اله خون میرزایی رئیس سازمان شیلات و معاون وزیر جهاد کشاورزی در نشست خبری در پاسخ به سوال خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، مبنی بر آخرین وضعیت تولید تیلاپیا در کشور گفت: در حوزه تیلاپیا برای ۴ استان سمنان، خراسان جنوبی، یزد و قم مجوز تولید صادر شده است و در سال گذشته ۵۵۰ تن تیلاپیا در استان‌ها تولید شد.
وی افزود: در جیرفت، برای برپایی مرکز تکثیر تیلاپیا مجوز گرفته ایم و شرکت‌های خصوصی سرمایه گذاری کرده اند.
خون‌میرزایی پرورش تیلاپیا را اولویت کاری سال ۹۹ و برنامه‌های پیش روی سازمان شیلات اعلام کرد و گفت: هم افزایی خوبی با موسسه تحقیقات صورت گرفته و قرار است با هم این کار را پیش ببریم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: با همکاری استان‌ها و پشتیبانی سازمان برنامه و بودجه باید به سمت پرورش متراکم و فوق متراکم گونه‌های تیلاپیا در استان‌ها برویم.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که واردات تیلاپیا نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است و تولید تیلاپیا همانند دیگر گونه‌های آبزی در داخل تاثیری بر بازار هیچ یک از ماهیان ندارد.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین جزئیات تولید و واردات تیلاپیا و تاثیر آن در بازار دیگر‌گونه‌های ماهی بویژه قزل‌آلا با خبر شویم:
امکان فرآوری تیلاپیا در داخل کشور وجود ندارد/ تیلاپیای وارداتی رقیب قزل‌آلا
ارسلان قاسمی مدیر عامل اتحادیه تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی، با اشاره به اینکه تولید تیلاپیای داخلی رقیبی برای قزل آلا محسوب نمی‌شود، اظهار کرد: این در حالی است که تیلا پیای وارداتی به علت آماده طبخ و ارزان بودن، رقیب قزل آلا محسوب می‌شود، هر چند با قیمت‌های بالایی به دست مصرف کننده می‌رسد.
وی افزود: با توجه به آنکه امکان فرآوری تیلاپیا در داخل کشور وجود ندارد، از این رو به احتمال زیاد روی دست تولید کننده باقی خواهد ماند.
قاسمی با اشاره به اینکه تیلاپیا یکی از گونه‌های ماهی فاقد کیفیت مناسب است، بیان کرد: این گونه ماهی می‌تواند برخی گروه‌های سنی را دچار عارضه کند، به همین خاطر معتقدیم تحت هیچ شرایطی نباید تولید یا وارد شود.
این مقام مسئول ادامه داد: سازمان فائو به کشور‌های فقیر تولید تیلاپیا را به سبب حجم بالای تولید توصیه می‌کند، اما در کشور ما به سبب گونه‌های ارزشمند همچون قزل آلا، انواع کپور و ماهیان خاویاری، نیازی به تولید تیلاپیا نیست.
به گفته وی، امکان فرآوری تیلاپیا در داخل کشور همانند چین وجود ندارد، به همین خاطر سرمایه گذاری در این گونه منجر به بروز خسارت به تولیدکننده می‌شود.
مدیر عامل اتحادیه تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان با انتقاد از سیاست گذاری نادرست مسئولان مبنی بر توسعه تولید تیلاپیا در داخل گفت: سیاست گذاری غلط تولید تیلاپیا در داخل، فشار مضاعفی بر تولیدکننده وارد می‌کند و در نهایت سیاست گذار خود را کنار می‌کشد و چنانچه زمانی برسد که سیاست گذار مجبور به پرداخت تاوان اشتباه خود شود، بسیاری از این سیاست گذاری‌ها تعطیل خواهد شد.
قیمت تیلاپیای وارداتی قابل رقابت با تولید داخل نیست
آرش نبی زاده مدیر عامل اتحادیه تولیدکنندگان ماهیان سردآبی در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی با اشاره به اینکه تولید تیلاپیا تاثیری در بازار قزل آلا ندارد، اظهار کرد: با توجه به آنکه هر یک از ماهی‌ها جایگاه خود را در بازار دارند، از این رو تولید تیلاپیا همانند ماهیان گرم آبی تداخلی در بازار قزل آلا ندارد.
وی افزود: از سال ۹۷ تفاهم نامه‌ای با سازمان شیلات به منظور عدم واردات تیلاپیا منعقد شد که با جهش یکباره ارز و نبود تقاضا در بازار داخل واردات کاهش یافت.
نبی زاده با اشاره به اینکه تیلاپیای وارداتی از لحاظ قیمت قابل رقابت با تیلاپیای تولید داخل نیست، بیان کرد: واردات تیلاپیا با ارز آزاد و نبود صرفه اقتصادی برای واردکننده موجب شده تولیدکنندگان قزل آلا همانند گذشته نگران واردات تیلاپیا و نابودی تولید نباشند.
مدیر عامل اتحادیه تولیدکنندگان ماهیان سردآبی ادامه داد: طی سال‌های اخیر تیلاپیای وارداتی به سبب نرخ پایین ارز و کاهش قیمت تمام شده چینی‌ها قابل رقابت با تولید داخل نبود به طوریکه بسیاری از پرورش دهندگان قزل آلا متحمل زیان‌های پی در پی شدند، اما در شرایط فعلی امکان رقابت به خوبی مهیاست.
واردات تیلاپیا تاثیری در بازار داخل ندارد/ نرخ هر کیلو قزل آلا ۱۶۰ هزار تومان
روح اله فرهی مدیر عامل سابق اتحادیه تعاونی ماهیان سردآبی در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی با اشاره به اینکه تولید تیلاپیا تاثیری در مصرف داخل ندارد، اظهار کرد: تولید تیلاپیا همانند سایر ماهی‌ها مصرف کننده خود را دارد.
وی افزود: طی سال‌های اخیر تیلاپیای وارداتی به سبب پایین بودن قیمت تمام شده چینی‌ها قابل رقابت با تولید داخل نبود.
این تولیدکننده ماهیان سردآبی ادامه داد: طی سال‌های اخیر تیلاپیا با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شد که همین امر منجر به رقابت نابرابر و حذف قزل آلا از سفره خانوار شد.
فرهی با بیان اینکه مشکلی با واردات تیلاپیا نداریم، گفت: در شرایط فعلی که تیلاپیا با ارز آزاد وارد می‌شود و قیمت آن چندبرابر تولید داخل است، تولیدکنندگان نگرانی از حیث آینده تولید ندارند.
این مقام مسئول قیمت هر کیلو تیلاپیای وارداتی را ۱۶۰ هزار تومان و قزل آلا را ۴۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: با توجه به اختلاف فاحش قیمت، واردات تیلاپیا همانند گذشته تاثیری در بازار قزل آلا ندارد.
وی با اشاره به اینکه صنعت آبزی پروری دچار بحران جدی است، تصریح کرد: موضوع اصلی در تولید تیلاپیا، استراتژی سازمان شیلات است که با روش فعلی نمی‌تواند پایدار بماند.