کاربرد گیاهان دارویی و معطر قلمروی فراتر از داروسازی دارد و صنایع دیگری مانند رنگ‌سازی، طعم دهنده‌ها، آرایشی - بهداشتی، حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، عطر سازی، خوشبوکننده‌ها و صنایع غذایی را شامل می‌شود. استفاده از گیاهان دارویی و معطر به دلیل گرایش مجدد انسان به طبیعت و محصولات طبیعی، اثرات جانبی مواد سنتزی و کشف داروهای جدید از ترکیبات طبیعی که دارای ساختارهای پیچیده شیمیایی به سختی قابل سنتز یا بعضا غیرقابل سنتز هستند رشد بسیار زیادی داشته و این گرایش به محصولات طبیعی منجر به ایجاد بازار بزرگی برای این گیاهان شده است. قبل از پیدایش علوم دارویی نوین بشر صرفا به داروهای گیاهی و طبیعی برای درمان بیماری‌های خود متکی بود. هنوز هم در بسیاری از نقاط جهان و به ویژه در کشورهای در حال توسعه استفاده از داروهای گیاهی برای درمان بسیاری از بیماری‌های عمومی رواج دارد.
سازمان بهداشت جهانی معتقد است که در هزاره سوم علاوه بر کشورهای در حال توسعه استفاده از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی و سنتی در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته نیز به شکل چشمگیری در حال افزایش است. در ایران نیز همچون سایر نقاط جهان تقاضا برای مصرف داخلی و صادرات گیاهان دارویی رو به گسترش است.
تاکنون حدود ۳۰ هزار گونه گیاهی در جهان شناخته شده که سهم ایران از این تعداد حدود ۸ هزار گونه است البته کشور ما به‌تنهایی از کل اروپا تنوع گیاهی بیشتری دارد و در حال حاضر حدود ۲۳۰۰ گونه گیاه دارویی در کشور شناسایی شده است. در حالی که گیاهان دارویی یک‌سوم داروهای مورد استفاده در جوامع انسانی را به خود اختصاص داده‌اند و سهم تجارت جهانی از محصولات گیاهی دارویی حدود ۱۲۴ میلیارد دلار و سهم کشور ما از این میزان ۵۷۰ میلیون دلار است که می‌توان گفت صرفا نیم‌درصد از کل سهم تجارت جهانی در حوزه گیاهان دارویی مربوط به ایران است. در برنامه ششم توسعه، اصلاح و احیای ۶/ ۹ میلیون هکتار از رویشگاه‌های گیاهان مرتعی و دارویی و ۱۰۰ هزار هکتار کشت گیاهان دارویی پیش‌بینی شده است.
سرانه مصرف گیاهان دارویی در ایران حدود یک کیلوگرم گیاه خشک است؛ یعنی در سال، ۸۳ هزار تن گیاه دارویی به ارزش ۱۲۴میلیارد تومان در کشور مصرف می‌شود. در حالی که در اروپا این میزان تنها ۹۰۰ گرم و در آمریکا ۲۵۰۰ گرم است؛ در سبد تولید دارو در کشورهای اروپایی سهم گیاهان دارویی حدود ۷۱ درصد است؛ در کشور ما نیز بسیاری از گیاهان دارویی تولیدی به‌صورت خام صادر می‌شود و تکنولوژی فرآوری آنها در داخل کشور محدود است.
در همین راستا مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: تحریم‌ها باعث شد که شرکت‌های غذایی و دارویی از گیاهان دارویی داخل بیشتر استفاده کنند و این صنعت توسعه بیشتری پیدا کرد؛ به طوری که امسال به ارزش ۵۵۰ میلیون دلار گیاهان دارویی صادر شد.
حسین زینلی در پاسخ به این که وضعیت توسعه گیاهان دارویی در کشور چگونه است، افزود: تحریم‌ها اثر بسیار خوبی روی توسعه گیاهان دارویی گذاشت؛ چرا که واردات با محدودیت‌هایی روبه‌رو شده و شرکت‌ها و کارخانه‌ها به استفاده بیشتر از محصولات داخلی روی آورده‌اند به طوری که کارخانه‌های فرآوری و همچنین تولید عصاره و اسانس در داخل با استفاده از گیاهان دارویی فعال‌تر شده‌اند.
وی افزود: تامین ارز هم مشکلاتی داشت، اما منشأ خیر و برکت شد و شرکت‌ها واردات کمتری کردند و باعث شد از گیاهان دارویی داخلی بیشتر استفاده کنند.
زینلی در پاسخ به اینکه اقبال به استفاده از گیاهان دارویی در کشور چگونه است، تاکید کرد: طی سال‌های گذشته فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی در کشور رشد کرده و درخواست‌ها برای استفاده از این محصول هم بیشتر شده و نسبت به سال‌های گذشته توسعه بیشتری را در بخش گیاهان دارویی شاهد هستیم.
مجری طرح گیاهان دارویی با بیان اینکه حمایت‌هایی هم از تولیدکنندگان گیاهان دارویی در دو بخش تسهیلات و یارانه‌ای انجام می‌شود، ادامه داد: امسال ۲۵ هزار هکتار کشت جدید گیاهان دارویی در کشور انجام می‌شود و این به دلیل تقاضا و نیازی است که در بازار احساس می‌شود.
به گفته این مسوول، وام‌های ۱۲ تا ۱۴ درصد برای کاشت و تولید، وام‌های ۱۶ درصد برای ایجاد زنجیره ارزش صنایع تبدیلی و همچنین وام‌های ۱۵ و ۱۸ درصد برای سرمایه‌گذاری در این بخش اختصاص می‌یابد.
مجری طرح گیاهان دارویی میزان تسهیلاتی را که به این بخش داده می‌شود از یک میلیارد تا ۱۰ میلیارد تومان عنوان کرد و افزود: هیچ مشکلی از نظر تسهیلات وجود ندارد و در مقابل طرحی که تولیدکنندگان ارائه می‌دهند، تسهیلات ارائه می‌شود.
صادرات ۵۵۰ میلیون دلار گیاهان دارویی
مجری طرح گیاهان دارویی ارزش صادرات گیاهان دارویی را امسال ۵۵۰ میلیون دلار عنوان و تاکید کرد: صادرات نسبت به سال گذشته رشد ۵ درصدی داشته، اما این رشد در شرایط وجود کرونا و مشکلات صادراتی بوده است که البته ظرفیت‌های زیادی هم برای صادرات در کشور وجود دارد.
زینلی میزان واردات را هم ۱۸۰ میلیون دلار عنوان کرد و گفت: معمولا میزان صادرات سه برابر واردات در بخش گیاهان دارویی است.