این شرکت بعد از انقلاب به بنیاد مستضعفان واگذار شد و اکنون بیش از ۳۲۰۰ نفر به صورت مستقیم در آن در حال فعالیت هستند؛ همچنین نمایندگانی به صورت بخش‌خصوصی با این شرکت همکاری می‌کنند و بحث توزیع و پخش را بر عهده دارند و تامین‌کنندگانی که تامین مواد اولیه محصول و ... را بر عهده دارند همگی از همکاران غیرمستقیم این شرکت هستند، که بالغ بر ۷ هزار نفر می‌شوند. سرمایه ثبتی گروه زمزم ۲هزار میلیارد ریال است که شامل پنج شرکت زمزم ایران، زمزم تهران، زمزم آذربایجان، زمزم گرگان و زمزم مشهد است و این شرکت‌ها ۱۱ کارخانه در تهران، تبریز، رشت، اصفهان، شیراز، ارومیه، گرگان، مشهد، کرمان، کرمانشاه و آبادان را شامل می‌شوند؛ حال سرمایه ارزیابی‌شده در مقایسه با سرمایه کنونی بسیار ناچیز است و برخی دارایی‌های آن نیز هنوز به نام زمزم نشده و به نام بنیاد است، اما تصمیماتی اتخاذ شده تا این دارایی‌ها به نام شرکت زمزم منتقل شود؛ بنابراین باید گفت، سرمایه این شرکت بیشتر از سرمایه ارزیابی‌شده است. ۱۰۰ درصد سهام این شرکت اکنون متعلق به بنیاد مستضعفان و جانبازان است، اما برخی دارایی‌ها به زمزم تعلق دارند.
۸۰۰ میلیون لیتر تولید نوشیدنی تا ۱۴۰۰
آن‌طور که محمدعلی رستمیان، مدیرعامل زمزم می‌گوید این شرکت برنامه دارد امسال ۴۵۰ میلیون لیتر نوشیدنی شامل انواع نوشابه، آبمیوه و دوغ و... تولید کند. محصول اصلی این شرکت انواع محصولات گازدار اعم از کولا، پرتقالی و لمون است، اما یک محصول پرطرفدار که مدتی است به این سبد افزوده شده لیموناد زمزم است که مشتری‌های خاص خود را دارد. به علاوه آبمیوه با برند ویتا و دانه‌های ریحان محصول صادراتی این شرکت به روسیه، عراق و جمهوری آذربایجان است. دوغ گازدار آبعلی نیز محصول دیگری است که توسط زمزم تولید می‌شود و علاوه بر آن تولید ماءالشعیر استار نیز توسط این شرکت انجام می‌شود. تولید محصول انرژی‌زای این شرکت نیز با برند انرژی، توسط این شرکت انجام می‌شود. این شرکت در سال ۹۸ در حدود ۳۰۰ میلیون لیتر محصول تولید کرده و قرار است در ۱۴۰۰ این رقم به ۸۰۰ میلیون لیتر برسد.
تلاش برای عبور از واردات مواد اولیه
این شرکت اسانس مورد نیاز خود را از خارج از کشور وارد می‌کند و دارای یک شرکت عصاره‌سازی نیز هست که اغلب عصاره‌های موردنیاز خود را با استفاده از اسانس‌های وارداتی خود که از اروپا وارد می‌شود تولید می‌کند و در اختیار کارخانه‌های زمزم قرار می‌دهد. به این ترتیب محصول موردنیاز خود را تولید می‌کند، اما نیازمندی‌هایی مانند شیشه، لیبل، درب بطری پلاستیکی و فلزی و ... تولید داخلی است و به گفته رستمیان این شرکت در تلاش است تا زنجیره نیازمندیهای خود را در درون شرکت ایجاد کند.
به گفته وی زمزم در حال حاضر یک مگاپروژه را در کرمانشاه در دست دارد که قوطی‌سازی را در دستور کار قرار داده و تا ۷ آبان به بهره‌برداری می‌رسد که علاوه بر زمزم، قوطی سایر شرکت‌هایی را نیز که به این نوع بسته‌بندی نیاز دارند تامین خواهد کرد. در این پروژه حدود ۶۰میلیون یورو سرمایه‌گذاری ارزی صورت گرفته و ۸۰ میلیارد تومان نیز سرمایه ریالی در آن به کار گرفته شده است.
در کنار آن زمزم تلاش کرده تشتک‌های فلزی یا درب بطری‌های فلزی را که رقم هنگفتی ارز برای واردات آن از ترکیه صرف می‌شد، تولید کند و به این ترتیب صرفه‌جویی ارزی بالایی داشته باشد. علاوه بر این دستگاه‌های تولید پریفرم را در اختیار دارد تا بتواند نیاز خود را برطرف کند. زمزم مواد اولیه را از طریق بورس کالا تامین و بخش اعظمی از پریفرم را در مجموعه زمزم تولید می‌کند.
از سوی دیگر این شرکت در تلاش است تا برخی اسانس‌ها مانند اسانس نعناع که قبلا از خارج از کشور تامین می‌شد را از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان بومی‌سازی کرده و از شرکت‌های داخلی تامین کند.
کرونا و ضعف دولت دو قطب آسیب‌زا
به گفته رستمیان، کرونا فعالیت‌های این شرکت را تحت‌الشعاع قرار داده و این موضوع به خصوص زمانی که بانک مرکزی تخصیص ارز موردنیاز خود را به تاخیر انداخته مشکلات زیادی برای این شرکت ایجاد کرده است، تا جایی که چند روز به دلیل عدم تامین اسانس، خطوط تولید متوقف شد، اما شرکت توانست به هر نحوی که بود اسانس موردنیاز را از طریق خطوط هوایی و با هزینه‌های بالاتر تامین کند تا به این ترتیب مانع از توقف خطوط تولید شود. با این حال با باز شدن مرزها، شرکت از طریق سایر شرکت‌های بنیاد در خارج از کشور ارز موردنیاز خود را تامین و مواد اولیه خود را تا پایان سال تامین کرد و این موضوع هرچند هزینه‌هایی مانند هزینه حمل شرکت را افزایش داده، اما مانع از بسته شدن خطوط تولید شده است.
این شرکت دارای سهمیه خرید مواد اولیه از بورس کالا برای محصولاتی مانند پت است که البته مدیران شرکت به این سهمیه انتقاد داشته و معتقدند این سهمیه کم است و کفاف نیازهای آن را نمی‌دهد. از طرفی قیمت مواد در پتروشیمی‌ها و بورس کالا به شدت افزایش یافته و از کیلویی ۱۰ هزار تومان تا ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان در هفته قبل در عرض چند ماه رسیده و مواد هم به موقع تحویل نمی‌شود که همه این موضوعات باعث شده مشکلات تولید و تامین محصولات بسته‌بندی افزایش یابد. به گفته مدیر عامل زمزم در حوزه پریفرم نیز مجبور هستیم از بازار آزاد با نرخ‌های نجومی پریفرم را تامین کنیم که این موضوع باعث شده قیمت تمام‌شده تولید افزایش یابد و گاه برای تامین مواد اولیه به مشکلات بسیاری بر بخوریم و شرکت در خط قرمز تامین مواد اولیه قرار بگیرد.
دولت وارد نظارت دقیق شود
رستمیان معتقد است مشکل اصلی نظارت در توزیع و سهمیه‌بندی و تخصیص مواد است. توزیع مواد اولیه به نوعی است که تولیدکننده واقعی از دریافت محصول محروم می‌شود، ولی کسانی که نقشی در تولید ندارند مواد اولیه را خریداری و در بازار آزاد به قیمت‌های بالاتر می‌فروشند. بنابراین مشکل اصلی عدم نظارت و عدم مدیریت و توزیع مناسب است و این در حالی است که مواد اولیه وارداتی نیست و داخلی است و به همین دلیل پذیرفتن این موضوع نشدنی است. زیرا در بین تولیدکننده‌ها افرادی هستند که به روش‌های نامتعارف روی می‌آورند و مواد را راحت‌تر از ما دریافت می‌کنند که روش‌های آنها غیرقانونی است، اما در هر صورت اگر دولت قرار است از بخش‌های تولیدی حمایت کند باید روی موضوع تامین مواد اولیه بیش از این مدیریت کند و بانک مرکزی نیز باید در موضوع تخصیص ارز دقیق‌تر از این ورود کند. به عنوان مثال در حال حاضر مواد اولیه‌ای وجود دارند که چهار ماه است ترخیص آنها منوط به تخصیص ارز شده و با توجه به نوسانات رو به رشد ارز، تولیدکننده بسیار تحت فشار قرار می‌گیرد و ظرفیت‌های تولید تحت‌الشعاع این موضوعات هستند.
در ادامه رستمیان با بیان اینکه ما نمی‌خواهیم دولت از ما حمایت کند، ما فقط می‌خواهیم تنها به وظایف خود عمل کند، افزود: باید گفت در سال جهش تولید دولت واقعا کم‌کاری کرده است. به عنوان مثال شکر نیاز اولیه صنایع غذایی به خصوص نوشیدنی‌ها است اما از ابتدای سال که ۴ هزار و ۵۰۰ تومان بوده، تا ۸ هزار تومان نیز خریداری کرده‌ایم و اکنون نیز قیمت مصوب بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ تومان است؛ کار به جایی می‌رسد که تولید در دوره‌هایی به دلیل عدم تامین شکر مورد نیاز متوقف می‌شود؛ بنابراین اگر دولت همان وظایف خود را انجام می‌داد مشکلی ایجاد نمی‌شد، اما دولت کم‌کاری کرده و این باعث شده هر روز تولیدکننده به دنبال یک ماده اولیه باشد و این مانع جدی تولید در کشور شده است و اگر تولیدکننده اشتیاقی به تولید و اشتغال نداشته باشد ممکن است به دنبال دلالی و ... برود. این در حالی است که حاشیه سود تولید در این صنعت اکنون حداکثر ۸ درصد است درحالی که هر نوع فعالیت سفته‌بازی که به آن ورود کنید بدون هر نوع دردسری سودهای چند ده برابری را ایجاد می‌کند.
دولت بازار رهاشده را دریابد
دولت در حال حاضر در حوزه قیمت‌گذاری دخالتی ندارد و بازار رها شده است و تولیدکننده برای خرید مواد اولیه با قیمت‌های متفاوتی روبه‌رو شده است و با اینکه دولت دست تولیدکننده را در قیمت‌گذاری باز گذاشته، اما آیا تولیدکننده می‌تواند قیمت نهایی را به هر میزان که می‌خواهد افزایش دهد؟ طبیعی است که تولیدکننده به قدرت خرید مردم نگاه می‌کند؛ به گفته رستمیان بهای تمام‌شده به شدت افزایش یافته و در حدود دو برابر شده است. قوطی ۲۵۰سی‌سی را در فروردین ۸۵۰ تومان می‌خریدیم و اکنون به هزار و ۸۵۰ تومان رسیده است. شکر از ۴هزار و ۵۰۰ به ۶ هزار و ۷۰۰ تومان رسیده است. مواد پت ۸۰ درصد رشد کرده و به طور میانگین بهای تمام‌شده بیش از دو برابر افزایش یافته که باید هزینه‌های حقوق و دستمزد و سربار و حمل‌ونقل را نیز به آن افزود، اما مردم تا حدی می‌توانند افزایش قیمت را بپذیرند و افزایش بیش از حد قیمت باعث می‌شود خانوار استفاده از محصول را از سبد مصرفی خود خارج کند بنابراین تولیدکننده قادر نخواهد بود قیمت را بیش از حد معینی افزایش دهد و در نتیجه تنها حاشیه سود کاهش می‌یابد، بنابراین نظارت در بازار مواد اولیه تنها راه‌حل این مشکلات است.
بدهی مالیاتی تولید را زمین‌گیر می‌کند
مشکلاتی که دولت برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند تنها همین موارد نیستند، به عنوان مثال آن‌طور که مدیرعامل زمزم می‌گوید: عوارض نوشابه‌های گازدار که در سال ۹۳ تصویب شده و اعلام نشده که تولیدکننده این مالیات را از مشتری دریافت کند و از طرفی محل تخصیص درآمدهای این نوع مالیات نیز مشخص نشده است و همین موضوعات باعث شده تولیدکنندگان این نوع محصولات چند سال به سازمان امور مالیاتی بدهکار باشند. اکنون مبالغ این نوع مالیات به بالای هزاران میلیارد تومان از شرکت‌های تولیدکننده در این حوزه رسیده که می‌تواند شرکت‌ها را زمین‌گیر کند. هرچند فعلا این موضوع مسکوت باقی مانده اما خطر بالقوه‌ای برای تولیدکننده محسوب می‌شود.
موضوع دیگر در قانون دائمی مالیات ارزش افزوده که اواخر فعالیت مجلس قبل مصوب شده آن است که تولیدکنندگانی که کالاهای زیان‌آور تولید می‌کنند علاوه بر ۹ درصد باید ۶ درصد هم عوارض از مصرف‌کننده دریافت کنند و این ۶ درصد باید به وزارت بهداشت تخصیص یابد و به این ترتیب مصرف‌کننده این نوع محصولات باید ۱۵ درصد مالیات به دولت بپردازد.
سیاست تولید در کشور مقصد
به گفته وی در حوزه صادرات تا ابتدای خرداد ۹۸ صادرات خوب بود زیرا عوارض کشورهای مقصد مناسب و به صرفه بود، اما از آن زمان به‌خصوص در کشورهای همسایه صادرات با مشکل روبه‌رو شد، با این حال اکنون ما نیز سیاست جدیدی را در نظر گرفته و شروع کرده‌ایم که آن نیز تولید در مقصد است. اکنون در عراق و افغانستان این سیاست را آغاز کرده و تحت لیسانس زمزم بدون آنکه سرمایه‌گذاری خاصی هم انجام بدهیم با تخصیص عصاره‌های موردنیاز درصدی را دریافت می‌کنیم و به این ترتیب تحت این برند در این کشورها محصول را تولید می‌کنیم. علاوه بر این دو کشور، در ترکمنستان نیز قراردادهایی بسته‌ایم و به زودی در این کشور نیز این سیاست عملیاتی خواهد شد. اکنون برند زمزم در بیش از ۱۰۵ کشور دنیا از آمریکا گرفته تا عراق ثبت شده است و هر کس بخواهد این محصول را تولید کند باید با اجازه ما این کار را انجام دهد.
مدیرعامل زمزم می‌گوید: علاوه بر آن اکنون محصول عمده و اصلی خود را به روسیه صادر می‌کنیم. اکنون محصول نوشیدنی دانه ریحان در روسیه مخاطب بسیاری دارد و ماءالشعیر و انرژی‌زای این شرکت نیز صادرات خوبی به روسیه دارد.
قیمت‌گذاری رقابتی در کنار توسعه کیفی
در زمینه قیمت‌گذاری رقابتی این شرکت اکنون با دو برند روبه‌رو است که رقبای سرسخت زمزم محسوب می‌شوند. در دهه ۷۰ زمزم بیش از ۶۵ درصد از سهم بازار را در اختیار داشت، اما با آنکه سهم آن شرکت از بازار اکنون کاهش یافته باید بگوییم زمزم هنوز در تولید خود قدرت رقابتی بسیار بالایی دارد.
به گفته رستمیان، در بحث کیفیت این شرکت از مزایای بسیار زیادی در مقایسه با رقبای خود برخوردار است با این حال فاصله قیمتی را با رقبا حفظ کرده تا از این طریق بتواند رقابت قیمتی را حفظ کند.
برنامه‌های توسعه‌ای زمزم برای سال ۹۹
مدیرعامل زمزم با اشاره به اینکه به‌رغم همه مشکلاتی که وجود دارد ۳۰ درصد رشد تولید را تجربه خواهیم کرد، گفت: اکنون تولید از فروش عقب مانده است و تولید بیشتر بسیار اهمیت یافته و همه خطوط ۲۴ ساعته تولید و محصولات تولیدی نیز فروخته شده است. به علاوه در تلاشیم با تولید محصولاتی که اقبال زیادی به آنها شده سهم بازار را بار دیگر افزایش دهیم. به علاوه امسال زمزم در تلاش است تا به بورس وارد شود و این اتفاق ان‌شاءالله تا پایان سال رخ خواهد داد.
در مورد برنامه‌های توسعه سال ۹۹ دنبال به دست آوردن دوباره سهم بازار هستیم و از ابتدای سال‌جاری استارت این تصمیم را زده‌ایم. در بحث تولید نیز گلوگاه‌های تولید را شناسایی کرده‌ایم و به سراغ اورهال دستگاه‌ها و تجهیزات رفته‌ایم. با شناسایی گلوگاه‌ها قصد داریم تجهیزات جدید خریداری کرده و با حداکثر ظرفیت و مطابق ظرفیت اسمی تولید کنیم. از طرفی سالانه بین ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تا ۴ میلیارد لیتر سرانه مصرف نوشیدنی در ایران است؛ بنابراین برای کسب سهم بالاتر از بازار باید خطوط تولیدی مناسب و جدید خریداری کنیم و در نتیجه فروش و تولید خود را افزایش دهیم. توسعه محصول و تولید محصولات سلامت‌محور را نیز در دستور کار داریم. برندهای بین‌المللی را نیز قصد داریم وارد کشور کنیم تا تحت لیسانس برندهای تراز اول اروپایی تولیدات متنوعی را انجام دهیم. شربت‌های حاوی تکه‌های نارگیل و دانه‌های ریحان، شربت سیروپ زمزم و مواردی از این دست همگی از محصولاتی هستند که امیدواریم به زودی وارد بازار کنیم.