زیتون از جمله محصولات مهم روغنی به شمار می رود که در سال های اخیر مورد توجه جدی مسوولان قرار گرفته اما هنوز جایگاه خود را در زمینه بهبود الگوی کشت در بین کشاورزان پیدا نکرده است و باید بیش از پیش در این زمینه اطلاع‌رسانی شود.
زیتون از جمله محصولات راهبردی به شمار می‌رود که می تواند در حل مشکلات اقتصادی، بهبود معیشت کشاورزان و کاهش مصرف آب نقش آفرین باشد، اما توسعه کشت زیتون و ترغیب کشاورزان به این نوع کشت در کنار اطلاع‌رسانی، نیازمند حمایت و پشتیبانی است.
فواید زیتون و روغن زیتون در جهان اثبات شده و شناخته شده است و بر کسی پوشیده نیست که توسعه کشت زیتون می‌تواند برای کشور ارز آوری داشته باشد و در عین حال کشور در زمینه تامین مواد اولیه تولید روغن خود کفا کند.
زیتون یکی از پرکشت‌ترین میوه‌های جهان است و کشورهای مدیترانه ای بیشترین تولید این محصول یعنی نزدیک به ۹۵ درصد تولید جهانی را به خود اختصاص داده‌اند.
به گفته متخصصان، زیتون حاوی میزان زیادی روغن غیراشباع مونو، آنتی‌اکسیدان و مواد شیمیایی گیاهی است که باعث کاهش کلسترول و خطر ابتلا به سرطان می‌شود.
در گذشته زیتون نه تنها نشانی از صلح بلکه نمایان‌گر ثروت و وفور کشور بود و حتی به دلیل اهمیتش خداوند در قرآن مجید نیز بر آن قسم یاد کرده است و با توجه به فواید پزشکی این محصول، می‌توان برای ارتقای سلامت جامعه به توسعه این محصول راهبردی تمرکز کرد.
از جمله چالش‌های پیش روی کشاورزان در توسعه کشت زیتون فقر دانش است و اطلاع‌رسانی، آموزش و آگاهی بخشی به کشاورزان می‌تواند زمینه‌ساز توسعه کشت باشد.
وجود دلالان در بازار زیتون از دیگر چالش‌های پیش‌روی کشاورزان است که کمک و نگاه حمایتی ویژه به این بخش می‌تواند دست دلالان را کوتاه و کشاورزان را به توسعه کشت زیتون دلگرم کند.
میم‌گیری از سوی مدیریت کلان برای خرید تضمینی زیتون به عنوان محصول راهبردی در خودکفایی کشور در تامین مواد اولیه روغن نقشی مهم در ترغیب کشاورزان به توسعه کشت زیتون دارد.
زیتون محصول راهبردی در انتظار خرید تضمینی
به اعتقاد کشاورزانی که در زمینه کشت زیتون فعالیت دارند دولت بسته‌های حمایتی خوبی را برای این بخش درنظر گرفته است، اما به دلیل اینکه حمایت‌ها به موقع به دست کشاورز نمی‌رسد عملا کارایی ندارد و باید کمک‌ها و حمایت در زمان مناسب خود انجام شود.
نماینده استان سمنان در شورای ملی زیتون و عضو هیات رئیسه اتحادیه زیتون استان زیتون را محصولی دارای ارزش افزوده بالا می داند و معتقد است فقط لازم است کشاورز برای کشت زیتون عشق، عمل و علم را همراه داشته باشد.
غلامرضا شهسوار ابراز داشت: اگر فردی اراده کار داشته باشد کشت زیتون می‌تواند به بهبود معیشت و اشتغالزایی او کمک کند.
این عضو شورای ملی زیتون در اتاق ایران بیان کرد: در کشور درختان سه هزار ساله زیتون داریم که نشان از قدمت کشت زیتون در ایران دارد و توسعه کشت این میوه ارزشمند می‌تواند به جهش تولید و خودکفایی کشور در واردات مواد اولیه تولید روغن کمک کند.
وی اضافه کرد: شورای ملی زیتون در یک دهه قبل کار خود را با ۱۰ عضو شروع کرد که اتفاقا سه عضو آن از استان سمنان بود و اکنون این شورا ۸۰۰ عضو دارد و افزایش عضو در شورا نشان از ترغیب و علاقه‌مندی برای توسعه کشت زیتون در کشور دارد.
شهسواری تصریح کرد: در اوایل توسعه کشت زیتون در کشور مردم اطلاع کمی از فواید آن و روغن زیتون آن داشتند به طوری که سرانه مصرف در کشور به ازای هر یک نفر ۶۰ گرم بود در حالی که در کشورهای اروپایی سرانه مصرف ۲ کیلوگرم بود، اما اکنون با تلاش‌ها و اطلاع‌رسانی سرانه مصرف زیتون در کشور به ۹۰۰ گرم به ازای هر یک نفر رسیده است.
وی یادآور شد: سرانه مصرف زیتون در کشور افزایش یافت و اکنون برای اینکه زیتون جایگاه واقعی خود را در سفره خانوارها پیدا کند باید بیش از پیش در زمینه آگاهی بخشی تلاش کرد.
وی خاطرنشان کرد: ترغیب کشاورزان به توسعه کشت زیتون با در نظر گرفتن بسته‌های حمایتی در کنار آگاهی بخشی به جامعه مساله مهمی است که نباید مورد غفلت قرار بگیرد.
شهسواری اظهار داشت: در زمان حاضر دلالان و وجود واسطه عرصه فعالیت را برای زیتون‌کاران تنگ کرده است و انتظار می‌رود دولت با درنظر گرفتن رویکرد خرید تضمینی زیتون به عنوان محصول راهبردی برای تولید روغن به کشاورزان در کوتاه شدن دست دلال و توسعه کشت زیتون کمک کنند.
عضو هیات رئیسه اتحادیه زیتون استان سمنان خاطرنشان کرد: توجه کمتر به کشت مکانیزه در کشت زیتون مساله مهمی است که باید در بین کشاورزان اطلاع‌رسانی شود چرا که مکانیزاسیون بخش زیادی از مشکلات کشاورزان را کم می‌کند.
وی با بیان اینکه منجیل و رودبار جزو سردمداران کشور در تولید زیتون هستند که هنوز هم در این مناطق کشت سنتی به چشم میخورد، افزود: توجه به مکانیزه کردن در کشاورزی از ضایعات می‌کاهد.
وی ادامه داد: دانش همراه عمل نقشی مهم در موفقیت در توسعه زیتون دارد و باید این مهم تقویت شود و به عنوان مثال هرس به موقع درخت زیتون نقشی مهم در افزایش باردهی دارد و باید کشاورز از نحوه و زمان هرس آگاهی داشته باشد.
شهسورای ابراز داشت: استحصال روغن از زیتون باید زمانی انجام شود که گوشت میوه زیتون مانند پوستش تیره شود، اما برخی به دلیل فقر دانش و نداشتن اطلاع کافی با برداشت نا به هنگام زیتون به خود خسارت وارد می‌کنند چرا که وقتی زیتون به خوبی رسیده نشود روغن استحصالی از کیفیت مرغوب برخوردار نخواهد بود و در نتیجه مشتری خود را از دست می‌دهد.
این عضو شورای ملی زیتون در اتاق ایران گفت: روغن زیتون در صورتی که در دمای ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد و در جای تاریک نگهداری شود ماندگاری دارد.
وی اضافه کرد: استان سمنان در زمینه تولید زیتون در رده چهارم کشوری قرار دارد، اما پیش‌بینی می‌شود با افزایش برداشت محصول رتبه استان به جایگاه سوم ارتقا یابد و البته استان در زمینه عملکرد تولید زیتون در واحد سطح جزو استان‌های برتر کشور است.
این عضو شورای ملی زیتون در اتاق ایران اضافه کرد: از زیتون تولیدی استان به دلیل نوع شرایط آب و هوایی، روغن مرغوب تری استحصال می‌شود چرا که در نواحی شرجی درخت زیتون در رشد میوه کمک می‌کند و روغن استحصالی از زیتون این مناطق به دلیل اینکه که غذاگیری از ریشه هست غلیظ‌تر است.
استان سمنان جزو استان‌های برتر از لحاظ عملکرد در واحد سطح
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: امسال برداشت ۱۲ هزار تن زیتون از بیش از پنج هزار هکتار باغ‌های استان پیش‌بینی می‌شود.
مهدی قرائیان ابراز داشت: وسعت باغ‌های زیتون استان سمنان پنج هزار و ۵۰۰هکتار است که از این وسعت چهارهزار و ۳۵۰ هکتار بارور و بقیه نهال است.
وی ادامه داد: عملکرد برداشت زیتون در باغ‌های استان سمنان در حدود یک تن و ۹۰۰ کیلوگرم در هر هکتار است که از لحاظ عملکرد در واحد سطح، جزو استان‌های برتر کشور است.
وی بیان کرد: باغ‌های زیتون استان سمنان در اثر سرمازدگی سال ۹۵ دچار آسیب شدید شد، اما اکنون بعد از گذشت چند سال این باغ‌ها دوباره به حالت طبیعی باردهی خود بازگشته و پیش بینی می‌شود سال آینده میزان برداشت زیتون از امسال نیز بیشتر شود.
قرائیان یادآور شد: بیشترین وسعت باغ‌های زیتون مربوط به شهرستان‌های گرمسار، آرادان و سمنان است و ۶۰ درصد زیتون‌های برداشت شده از باغ‌های استان سمنان روغن‌کشی می‌شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان اضافه کرد: هشت کارگاه روغن کشی زیتون در استان سمنان وجود دارد که براساس میزان تولید جواب گو است.
وی تصریح کرد: ظرفیت هشت کارگاه فرآوری زیتون در استان سمنان روغن کشی ۲ هزار و ۲۰۰ کیلوگرم در ساعت است.
قرائیان خاطرنشان کرد: افزایش برداشت و توسعه باغ‌های زیتون موجب خودکفایی کشور و تامین روغن مصرف داخلی می‌شود و امسال نزدیک به ۲۰۰ هکتار به وسعت باغ‌های زیتون در استان سمنان افزوده شد.
وی اظهار داشت: بیشتر درختان زیتون کاشته شده در استان سمنان از رقم زیتون زرد و روغنی است که میزان میوه بر روی هر درخت در استان سمنان از میزان میوه بر روی درختان در استان‌های دیگر بیشتر است.
وی ادامه داد: رقم آربکین به عنوان رقم مقاوم به سرما و زودبازده در برخی مناطق استان سمنان کاشت می‌شود که در صورت عملکرد مطلوب کاشت این رقم نیز در استان افزایش خواهد یافت.
قرائیان اظهار داشت: رقم آربکین در صورت سرمازدگی از سال دوم دوباره به بار می‌نشیند و که این موضوع مزیت این رقم به شمار می‌رود.
زیتون سازگار با شرایط آب و هوای سمنان
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان افزود: کم‌آب بر بودن و مقاومت در برابر شرایط سخت مانند شوری آب، دیگر ویژگی این رقم زیتون به شمار می‌رود.
وی اضافه کرد: برخی افراد به اشتباه بر این باورند درخت زیتون رطوبت هوا را می‌گیرد و مناسب آب و هوای سمنان نیست، اما باید این افراد بدانند جذب آب از برگ درخت زیتون انجام نمی‌شود.
وی بیان کرد: رطوبت به برگ تمام درختان از جمله درخت زیتون طراوت می‌بخشد، اما برگ زیتون رطوبت هوا را نمی‌گیرد.
وی افزود: با توجه به سازگاری درخت زیتون با آب و هوای استان نقشی مهم در جلوگیری از فرسایش بادی دارد و تبخیر سطحی را کاهش می‌دهد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: توسعه و کاشت درخت زیتون در افزایش بهره‌وری آب نقشی مهم دارد و جزو الگوی کشت استان سمنان محسوب می شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: ۱۵ تا ۲۰ درصد باغ‌های زیتون استان به روش مکانیزه آبیاری می‌شود.
وی ادامه داد: درختان زیتون بسته به نوع خاک در هشت تا ۱۲ بار در سال نیاز به آبیاری به روش قطره‌ای دارد.
وی اضافه کرد: جهادکشاورزی استان سمنان به منظور ترغیب کشاورزان به توسعه باغ های زیتون کلاس‌های آموزشی برگزار می‌کند و برای طرح‌های آزمایشی کمک هزینه پرداخت می‌کند.
قرائیان اظهار داشت: در استان سمنان باغ‌های زیتون معمولا در خاک‌های سنگلاخی و آهکی کاشته می‌شود که در این شرایط استفاده از کود شیمیایی و کود آلی برای تقویت درخت و افزایش باردهی امری ضروری است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: هرس به موقع و اصولی و تغذیه درخت زیتون ۲ اصل مهم افزایش باردهی و سودآوری در باغ‌های زیتون است و کشاورزان کمتر به این مقوله مهم می‌پردازند.
زیتون با توجه به نقشی که در ارتقای سلامت جامعه، تامین مواد اولیه روغن داخل و خودکفایی کشور دارد باید در شرایط فعلی توسعه این نوع کشت بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و کشاورزان با راهبری‌های مسوولان به سمت توسعه زیتون پیش روند.