مازندران در هفته های اخیر حال خوبی از لحاظ شیوع ویروس کرونا ندارد به طوری که حتی طرح جامع محدودیت های کرونایی نیز نتوانسته مانع از گسترش ویروس کرونا شود و به اعتقاد کارشاسنان این طرح فقط توانسته سرعت آن را کم کند تا در کوتاه مدت به پیک خود همانند اردیبهشت ماه و تیر ماه نرسد.
با وجود تداوم قرمزی وضعیت کرونایی مازندران و افزایش مناطق قرمز از سه شهرستان به پنج شهرستان ، هنوز مشکلات بازار پرندگان و ترافیک مشتریان لاشه بی‌جان مهمانان زمستان گذر حل نشده که این روزها شاهد برگزاری مراسم تجمعی چوب زنی در بازارهای ماهی فروشان هستیم.
چوب زنی یا همان حراج محصولات تازه به دست آمده یکی از سنت های دیرینه بازار ماهی فروشان ساحل نشینان خزر در مازندران است که قدمت آن شاید به صدها سال برسد. اما چوب زنی به عنوان یک مراسم تجمعی در کنار دیگر رفتار عادی انگار مردم، به بستری مناسب برای گسترش ویروس کرونا تبدیل شده است.
چوب زنی در بازار ماهی به نوعی همانند بازار بورس این کسب و کار در یک قالب سنتی تر است، به طوری که هر روز صیادان ماهیان تازه صید شده را به بازار آورده و شخصی با نام " چوب دار" به مانند مزایده بر ماهی ها قیمت گذاری کرده و هر کس قیمت بالاتری ارائه کند چه مشتری گذری و چه کسبه بازار ماهیان را از آن خود خواهد کرد.
مراسم چوب زنی که معمولا در ساعات اولیه روز و در مرکز بازار انجام می شود با حضور جمعیت کثیری از کسبه بازار و همچنین مشتریان گذری همراه است که می تواند انتقال ویروس را سرعت بخشد.
مراسم چوب زنی(حراج) بازار ماهی فریدونکنار مازندران
مازندران حدود ۹ بازار و بازارچه ماهی دارد که در شهرهای ساری، فریدونکنار، محمودآباد،آمل،بابل ، تنکابن ، بهشهر ،قائمشهر و رامسر قرار دارند. یکی از پرترافیک ترین بازارهای ماهی استان در محمودآباد و فریدونکنار قرار دارد که بر اساس مشاهدات میدانی نه تنها تجمع انسانی در این ۲ بازار ماهی چشمگیر است ، بلکه برگزاری مراسم چوب زنی این اجتماع را به چند برابر افزایش می دهد.
یکی از کسبه مجاور بازار ماهی محمودآباد گفت: هر روز ده ها و صدها نفر برای شرکت در مراسم چوب زنی و خرید ماهی به این بازار می آیند و اکثر آنها نیز نه ماسک به صورت دارند و نه فاصله با یکدیگر را رعایت می کنند.
وی که به دلیل محدودیت های کرونایی در دومین هفته تعطیلی مغازه اش به سر می برد ، از شلوغی بازار ماهی انتقاد کرد و افزوزد : به ما که شاید در روز چند مشتری بیشتر نداشته باشیم گفته اند که برای قرمز شدن شهرستان باید کسب و کارمان را تعطیل کنیم ، اما هر روز در بازار ماهی صدها نفر دور هم جمع می شوند.
این فروشنده از مدیریت کرونا در شهرستان انتقاد کرد و گفت : اگر وضعیت همین گونه که در بازار ماهی مشاهده می شود ادامه داشته باشد دودش فقط به چشم ما خواهد رفت زیرا همواره اینگونه بازارها به بهانه تامین مواد اولیه باز هستند و فقط ما هستیم که باید تعطیل کنیم.
یکی از شهروندان فریدونکناری هم که به گفته خودش بتازگی از چنگال ویروس کرونا نجات یافت، گفت: نمی دانم این چه مدیریت کرونایی در شهرستان است که بازار ماهی در کنار گوش مدیران شهری و شهرستانی نه تنها فعالیت می کند، بلکه هر روز شاهد تجمع مردم در این بازار هستیم که بسیار خطرناک و گیج کننده است.
وی ادامه داد: چطور هر روز این همه آدم در بازار جمع می شوند که بخش قابل توجهی از آنها مشتریان تهرانی هستند، و مسئولان بهداشت و مدیران شهرستان اصلا به آن توجه ندارند. باید چند فریدونکناری بمیرد تا مسئولان شهرستان فکری برای جلوگیری از اینگونه تجمعات داشته باشند.
سخنان انتقادات شهروندان فریدونکنار و محمودآبادی در حالی است که اولی در وضعیت نارنجی و دومی نیز بتازگی وارد وضعیت قرمز کرونایی شده است و به گفته مسئولان شیوع کرونا در این شهرستان روند افزایشی دارند.
پروتکل های بهداشتی در بازار ماهی دغدغه شیلات
مدیرکل شیلات استان مازندران اظهار داشت: رعایت پروتکل های بهداشتی دغدغه شیلات استان نیز است که متاسفانه به هیچ عنوان مورد قبول این نهاد نیست.
حسن اسحاقی افزود: هر هفته بازرسان توسعه بازار اداره کل شیلات برای بررسی مسائل بازارهای ماهی سراسر استان و همچنین رعایت پروتکل های بهداشتی به شهرستان ها عازم می شوند اما آنچه مشخص است پروتکل های بهداشتی و کرونایی در این اماکن رعایت نمی شود.
وی گفت : در شرایط فعلی که اوضاع صید مناسب نیست و به شدت کاهش یافته است باز هم شاهد عدم رعایت پروتکل های بهداشتی توسط بازاریان ، مشتریان و صیادان هستیم و در روزهایی که صید هم خوب باشد شرایط در این بازارها بحرانی تر می شود.
مدیرکل شیلات مازندران درباره تعطیلی بازارهای ماهی فاقد رعایت پروتکل های کرونایی هم گفت: تعطیلی این بازارها با مصوبه و دستور ستاد ملی و استانی مقابله با ویروس کرونا است و شیلات فقط مسئولیت بازرسی و گزارش دهی شرایط و تحولات بازار به ستاد را برعهده دارد و قدرت ممنوعیت فعالیت ندارد.
اسحاقی همچنین درمورد لزوم برگزاری مراسم چوب زنی در وضعیت قرمز کرونایی استان گفت: این آیین و مراسم در شرایط فعلی الزامی نیست و به نوعی خود ناقض رعایت دستورات بهداشتی است که متاسفانه جمعیت زیادی برای این مراسم تجمع می کنند.
وی برگزاری مراسم چوب زنی را یک رفتار سنتی و فرهنگ دیرینه در میان صیادان و کسبه بازار ماهی استان های ساحلی عنوان کرد و گفت: تغییر این رفتار که جزیی از عادت، هویت و سنت مردم و کسبه این بازار شده است بسیار سخت می باشد.
مدیرکل شیلات مازندران چوب زنی را یک روال تاریخی آمیخته با زندگی صیادان و مردم ساحل نشین عنوان کرد و افزود: جلوگیری از سنت های بومی و محلی نیازمند برنامه بلند مدت است و نمی شود به یکباره آن را تغییر داد.
هرگونه مراسم تجمعی ممنوع است
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این باره گفت: مراسم چوب زنی باشد یا گردهم آمدن مشتریان برای خرید ماهی فرقی ندارد زیرا طبق مصوبه ستاد هرگونه تجمع انسانی در تمامی نقاط قرمز ، زرد و نارنجی کرونایی ممنوع است و باید این مساله رعایت و اجرایی شود.
دکتر قاسم اویس با بیان اینکه شیلات مسئول اصلی رعایت پروتکل های بهداشتی چه در بازارهای ماهی و حین صیادی است تاکید کرد: مسئولان شیلات شهرستان ها باید هرگونه تجمع انسانی در بازارهای ماهی را به فرمانداران گزارش دهند تا هرچه سریع‌تر نسبت به جلوگیری از آن اقدام شود.
وی بازارهای سنتی همانند بازار ماهی، پرندگان و تره بار را از دغدغه های اصلی ستاد عنوان کرد و گفت: این بازارها یکی از منشاً های اصلی تحرک و انتقال ویروس است که طبق پایش کمترین میزان رعایت پروتکل های بهداشتی استان نیز در همین بازارها است.
چوب‌زنی تنها راه جبران کاهش صید
با وجود اینکه مسئولان بهداشتی و نظارت بر بازار ماهی بر ممنوعیت تجمع انسانی و عدم ضرورت برگزاری هرگونه مراسم جمعی همچون چوب زنی تاکید دارند، اما صیادان این سنت را تنها راه برای جبران کاهش صید می دانند.
یکی از صیادان محمودآبادی گفت: اگر همین مراسم چوب زنی نباشد حاصل دسترنج ما به کمترین قیمت در بازار خریداری می شود و سودمان بسیار کاهش می یابد.
این صیاد که خود را ابراهیم معرفی کرد ، افزود: امسال میزان صید ماهی بسیار کاهش یافته و با توجه به افزایش قیمت ها و مشکلات معشتی مجبور هستیم با بالا بردن قیمت صیدمان بخشی از مشکلاتمان را جبران کنیم.
وی گفت : چوب زنی تا حدودی از خرید ارزان صید صیادان جلوگیری می کند و بخشی از زیان کاهش صید را جبران خواهد کرد . دلالان بازار و مغازه دارها در صورت برگزار نشدن مراسم چوب زنی ماهیان صید شده صیادان را به کمترین میزان خریداری می کنند و خود به بالاترین قیمت می فروشند.
اینطور که به نظر می رسد تضاد منافع و بقا در بازارهای ماهی به نوعی ناهنجاری رفتاری در مدیریت کرونا تبدیل شده است که تا زمان این گزارش هنوز راه چاره ای برای آن اندیشیده نشد.