«محمد حسین نعمتی» درباره عرضه مرغ های سنگین وزن در بازار به جای مرغ های سایز افزود: به طور معمول هر فرد یک گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نیاز دارد که یک سوم آن می بایست از طریق منابع پروتئین حیوانی تامین شود. گوشت مرغ به دلیل ارزش غذایی بالا و قیمت مناسب از منابع پروتئینی مهم به شمار می‌رود در کشور ما با توجه به سرانه مصرف گوشت مرغ که حدود ۲۸ کیلو گرم است قریب به ۷۰ درصد از پروتئین حیوانی مورد نیاز از این طریق تامین می‌شود.
وی اظهارداشت: از سوی دیگر از نظر حجم سرمایه‌گذاری و چرخش مالی، صنعت مرغداری بعد از صنعت نفت در رتبه دوم قرار دارد، بنابراین توسعه این صنعت چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ امنیت غذایی دارای اهمیت بسزایی است.
مرغ لاین و اهمیت آن
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان گفت: جمعیت خاصی از حیوانات که دارای ویژگی‌های ژنتیکی کاملا مشخص بوده و صرفا با حیوانات خالص و هم نژاد خود آمیزش کرده و قادر به تولید حیواناتی مشابه خود باشند لاین نامیده می‌شوند. در بین کشورهای دنیا تنها کشورهای آمریکا، انگلیس، هلند، برزیل، هند، آلمان، فرانسه و ایران صاحب علم و فناوری موسوم به مرغ لاین هستند.
وی اضافه کرد: مرغ لاین آرین که در محل بابل کنار مازندران واقع شده است همانند دیگر نژادهای خارجی از پتانسیل رشد بسیار مطلوبی برخوردار بوده به‌طوری که در اواخر دهه ۷۰ بیش از ۸۵ درصد جوجه گله اجداد کشور از طریق همین لاین تامین می‌شده است که متاسفانه این سرمایه عظیم مورد غفلت واقع شده است. امروزه وزارت جهاد کشاورزی تلاش دارد تا ضمن احیای مرغ لاین آرین، هم کشور را از وابستگی به جوجه مرغ اجداد نجات دهد و هم بتواند ارز آوری مناسبی برای کشور ایجاد کند.
کیفیت تولید و مصرف گوشت مرغ در ایران
نعمتی ادامه داد: با توجه به اهمیت گوشت مرغ در سبد غذایی خانوارها، توجه به کمیت و کیفیت گوشت تولیدی ضرورت دارد. یکی از موارد شاخص در تعیین کیفیت گوشت مرغ، وزن متناسب با سن پرنده است. پیشرفت‌های ژنتیکی و بهبود روش‌های مدیریتی- تغذیه‌ای باعث شده است که جوجه‌های گوشتی ظرف مدت کوتاهی به وزن مناسب بازار برسند، امروزه در بیشتر کشورهای جهان تولید مرغ با وزن استاندارد صورت می‌گیرد ولی در کشور ما متاسفانه به دلایل مختلف، مدت پرورش جوجه گوشتی به بیش از ۵۰ روز افزایش یافته و این امر منجر به تولید مرغ‌های با وزن کشتار نزدیک به ۳ کیلوگرم شده است.
به گفته وی، مرغ استاندارد عبارتست از تولید و عرضه گوشت مرغ با وزن یکسان و دامنه وزنی کم در یک دوره پرورش. تولید مرغ در سن کمتر و عرضه لاشه با وزن لاشه ۱.۸ تا ۱.۲ کیلو گرم در واقع اجرای سیاست تولید محصول سالم است. در این فرایند، طول دوره پرورش از ۵۰ روز به ۳۵ تا ۴۰ روز کاهش یافته تا از این طریق بتوان مرغ استاندارد تولید کرد.
مزایای تولید مرغ با وزن استاندارد برای تولید کنندگان و مصرف کنندگان
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان تصریح کرد: بالا رفتن بهره‌وری و افزایش کیفیت و کمیت گوشت مرغ تولیدی، کاهش دان مصرفی و بهبود ضریب تبدیل غذایی، کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های میکروبی، کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک و کاهش هزینه های درمان، کاهش بروز بیماری‌های متابولیکی مثل سندرم مرگ ناگهانی، سندرم آسیت و نیز مشکلات پا، کاهش درصد تلفات و ریسک تلفات مرغ‌های سنگین وزن، افزایش تراکم در واحد سطح تا حدود ۲۰ درصد، افزایش تعداد دوره های پرورش جوجه در سال، استانداردسازی تولید گوشت مرغ و افزایش توان صادراتی به کشورهای منطقه از جمله مزایای تولید مرغ با وزن استاندارد برای تولیدکنندگان است.
نعمتی افزود: تولید محصول سالم، ارتقای سطح سلامت و بهداشت عمومی جامعه، بهبود مزه، طعم و تردی گوشت گوشت ران و سینه، کاهش افت کیفیت لاشه بدلیل بروز بیماری‌های متابولیکی مثل سندرم آسیت و بیماری عضله سبز، کاهش باقیمانده‌های آنتی بیوتیکی در لاشه، کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی در مصرف کنندگان به دلیل مصرف مرغ سالم، کاهش مقدار پوست لاشه به عنوان بخش غیر قابل مصرف بصورت درصدی از وزن لاشه، کاهش چربی محوطه بطنی، کاهش بیماری‌های قلبی- عروقی در مصرف‌کنندگان، پخت و پز راحت و آسان و امکان بیشتر خرید برای اقشار کم‌درآمد از جمله مزایای تولید مرغ با وزن استاندارد برای مصرف کنندگان است.
سیاست‌های حمایتی مورد نیاز برای تولید مرغ با وزن استاندارد
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان گفت: ایجاد، توسعه و حمایت از زنجیره‌های تولیدی و حذف واسطه‌ها، اولویت در تخصیص سرمایه در گردش و تخصیص نهاده های در اختیار، کاهش هزینه های اولیه تولید (قیمت جوجه، واکسن و دارو) با حمایت های دولتی، تشویق کشتارگاه ها با سیاست های حمایتی به خرید مرغ های با وزن پایین، خرید تضمینی مرغ استاندارد با قیمت بالاتر و فرهنگ سازی و آموزش تولید و مصرف مرغ گوشتی با وزن استاندارد می‌تواند از جمله سیاست‌های حمایتی دولت برای تولیدکنندگان مرغ با وزن استاندارد باشد.
سیاست‌های کشتارگاهی عامل تولید و مصرف مرغ های سنگین وزن
نعمتی افزود: طبق قانون باید کشتارگاه ها مرغ سایز از تولیدکنندگان خریداری کنند اما به دلیل حاشیه سودهای کلان از قانون تمکین نمی کنند همین امر یکی از عوامل تولید و مصرف مرغ های سنگین وزن در کشور شده است.
به گفته وی، طی سال‌های گذشته تاکنون کشتارگاها تولید مرغ سنگین وزن را به تولیدکنندگان و مصرف کنندگان دیکته می کنند و حتی مرغ‌های سنگین وزن را با قیمت بالاتری خرید می کنند زیرا مرغ سنگین نزدیک ۲۵ درصد افت لاشه دارد، اما مرغ سایز بیش از ۲۸ درصد برای کشتارگاه افت و ضایعات دارد.
وی اضافه کرد: عدم پرداخت به موقع قیمت مرغ از سوی کشتارگاه‌ها به تولیدکنندگان از دیگر معضلات این چرخه بوده بطوری‌که کشتارگاه‌ها با در نظر گرفتن حاشیه سود مناسب و افت لاشه، نرخ را اعلام می کنند و در کنارش چک مدت دار ۴۰ روزه تا دو ماهه را به مرغدار تحویل می دهند.
وی اظهارداشت: در بیشتر نقاط دنیا کشتارگاه ها به صورت حق العمل کاری یعنی براساس وزن و یا قطعه مرغ به ازای هر سر بریدن، پرکنی، امعاء و احشاء و قطعه بندی پول دریافت می کنند، اما در ایران کشتارگاه ها خود به عنوان خریدار عمل کرده و پس از کشتار مرغ را روانه بازار می کنند بنابراین هرچه وزن مرغ سنگین تر باشد افت کشتارگاهی کمتر و حاشیه سود بالاتری دارد.
معاون پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی زنجان تصریح کرد: طبق قانون کشتارگاه ها می‌بایست نسبت به خرید و کشتار مرغ سایز اقدام کنند در این راستا و به منظور حفظ امنیت غذایی و سلامت جامعه دستگاههای نظارتی می‌بایست نسبت به تشدید کنترل و اعمال سیاست‌های حمایتی برای کشتار مرغ در وزن مناسب اقدام کنند. بدیهی است وقتی در بازار مرغ سایز موجود باشد، مصرف کننده به مرور این نوع مرغ را خریداری و مصرف می کند.
وی اضافه کرد: صنعت مرغداری کشور بعد از صنعت نفت بیشترین چرخش مالی را دارد و تولید مرغ سایز برای مرغداران توجیه اقتصادی دارد اما وقتی زنجیره تولید نباشد هر کسی ساز و کار خودش را دارد. ایجاد زنجیره تولید می تواند راهکار مناسب برای امنیت غذایی و سلامت جامعه و تولید مرغ سایز را فراهم نماید.
نبود زنجیره مرغ از دیگر علل کاهش تولید مرغ سایز در کشور
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان گفت: تا زمانی که زنجیره مرغ در صنعت مرغداری کشور ایجاد نشود این مشکلات ادامه دارد به طور مثال شرکت تایسون فود در زنجیره تولید خود به تنهایی سالانه نزدیک ۱۱ میلیون تن گوشت مرغ تولید می کند این درحالیست که تولید سالانه گوشت مرغ در کشور ما حدود ۲.۵ میلیون تن است.
نعمتی اظهارداشت: زنجیره صفر تا ۱۰۰ تولید یعنی تولید جوجه، پرورش مرغ، تامین دان مرغ و نهاده، کشتارگاه، آماده سازی، بسته بندی، شبکه توزیع، حمل و نقل و ... در زنجیره دیده می شود بنابراین سودش در طول زنجیره تقسیم خواهد شد و هیچ حلقه ای به تنهایی سود یا زیان نمی دهد، اما وقتی تولید در خارج از زنجیره انجام می شود سود کلان نصیبیک بخش و ضرر شامل بخش های دیگر می شود.
به گفته وی، اکنون در صنعت مرغداری زنجیره های اندکی وجود دارد که زنجیره کامل نیستند یعنی شامل همه حلقه های تولید نمی شود.
بهبود ضریب تبدیل دان در تولید مرغ سایز
معاون پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی با بیان اینکه تولید مرغ سایز با دوره پرورش ۳۵ تا ۴۰ روز باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی می‌شود، گفت: متاسفانه ضریب تبدیل غذایی و میزان تلفات در واحدهای پرورش جوجه گوشتی بالاست وقتی مرغ در وزن استاندارد کشتار شود ضریب تبدیل غذایی پانزده صدم تا دو دهم بهبود می یابد یعنی به ازای هر کیلوگرم وزن مرغ زنده ۲۰۰ گرم دان کمتری استفاده می شود ضمن اینکه درصد تلفات هم کاهش می یابد.
نعمتی اظهارداشت: میزان صرفه جویی در مصرف دان بازای هرقطعه مرغ ناشی از بهبود ضریب تبدیل غذایی حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم خواهد بود که با توجه به نرخ نهاده‌ها در بازار سود اقتصادی بالایی را نصیب مرغدار خواهد کرد.
وزن سنگین مرغ در کاهش کیفیت موثر است
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان گفت: با افزایش سن و وزن کشتار لاشه‌های تولیدی از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند. چربی لاشه و همچنین پوست مرغ بصورت درصدی از وزن لاشه با افزایش وزن پرنده افزایش می‌یابد که در هنگام مصرف توسط مصرف کنندگان دور ریخته می شود. همچنین در فرایند جمع‌آوری و کشتار مرغ‌های سنگین وزن میزان در رفتکی و شکستگی استخوان زیاد رخ می دهد که این هم باعث کاهش کیفیت لاشه شده و نارضایتی مصرف کنندگان را در پی دارد.
نعمتی ادامه داد: وقتی طول دوره پرورش زیاد می شود و مرغ های با وزن سنگین تولید می شود پرندگان دچار بیماری‌های متابولیکی شده و کیفیت لاشه به شدت کاهش می یابد. بیشتر مصرف کنندگان شاید بخش سبز رنگ در عضله سینه مرغ را دیده باشند که ناشی از کمبود اکسیژن است که در پرندگان با سرعت رشد بالا و سنگین وزن دیده می شود. اندازه لاشه در بیشتر نقاط دنیا بین ۱.۲ تا ۱.۸ کیلوگرم (دو و نیم تا چهار پوند) بوده که بافت و لاشه مرغ از کیفیت بالا برخوردار است.