در سالهای اجرای برجام، یکی از اصلیترین انتقادهای وارد شده از سوی بخش خصوصی به دولت، نادیده گرفته شدن ظرفیتهای تولید و تمرکز بیش از حد از بر روی فروش نفت بود. هرچند در برجام صحبت از جذب سرمایه گذاری خارجی و گسترش تولید ایران وجود داشت اما در عمل تنها فرصت به فروش نفت رسید و با روی کار آمدن ترامپ، همان ظرفیتها نیز کنار رفت.
با تمام شدن دوره چهار ساله رییس جمهوری آمریکا، جو بایدن - رییس جمهور جدید این کشور در حالی بر سر کار میآید که از سویی وعده داده که لااقل بخشی از تحریمها علیه ایران را کاهش خواهد داد و از سوی دیگر، ایران در سالهایی که توان فروش نفت خود را مانند گذشته نداشته، با استفاده از ظرفیت صادرات غیر نفتی بخش زیادی از نیاز وارداتی خود را تامین کرده است. از اینرو رویکرد اقتصاد ایران در قبال تغییرات احتمالی در شرایط تحریمها اهمیت فراوانی دارد.
حسین سلاح ورزی – نایب رییس اتاق بازرگانی ایران – با اعتقاد به عدم استفاده ایران از تمام فرصتهای برجام در دوره قبل گفته است: در آن زمان موفق عمل نکردیم چون بسترهای قانونی مناسبی نداشتیم و جایگاه ریسک اعتباری کشور مناسب نبود. امروز باید برای جلوگیری از تجربه نامطلوب گذشته خود را برای بهره مندی بیشتر از شرایط پیش رو آماده کنیم. در برجام از یک سمت تحریم های فروش نفت لغو شد و اجازه دادند برخی دارایی های کشور در خارج به داخل بازگردد، بخش دوم که قرار بود اتفاق افتد امکان جذب سرمایه خارجی و افزایش تولید بود که متاسفانه رخ نداد.
نایب رئیس اتاق ایران گفت: نامناسب بودن جایگاه ریسک اعتباری کشور و مجموعه مقررات بازدارنده حاکم بر حوزه سرمایه گذاری موجب شد در دوران بعد از برجام نتوانیم آن طور که باید در جذب سرمایه های خارجی موفق عمل کنیم. در واقع اگر قرار است امروز عدم موفقیت بعد از برجام را مجدد تجربه نکنیم لازم است قبل از هر اقدامی، بسترهای قانونی را برای جذب سرمایه گذاری خارجی مهیا سازیم. در دوران برجام علاوه بر آماده نبودن زیرساخت های اقتصادی ایران و نبود برنامه مشخص در این حوزه به دلیل احتمال بدعهدی آمریکا، تا حدی شرکت های خارجی هم برای حضور در ایران با مماشات برخورد می کردند.
وی معتقد است: با توجه به تغییرات روی داده در دولت آمریکا و متناسب با لایحه بودجه ای که برای سال ۱۴۰۰ توسط دولت ارائه شد تا حدی می توان به احتمال برگشت آمریکا بر سر تعهدات برجام امیدوار بود. بنابراین لازم است قبل از هر چیر کلیه مجموعه های مربوطه خود را برای بهره گیری مناسب از شرایط پیش رو آماده کنند.
نایب رئیس اتاق ایران اظهار امیدواری کرد: دولت جدید آمریکا به برگشت به برجام متعهد باشد و مفاد آن را که شامل امکان تعاملات بانکی ایران با سایر کشورها، امکان فروش نفت و برداشتن تمام دستورات اجرایی درباره ممنوعیت سرمایه گذاری در ایران است را عملیاتی کند. البته از این طرف نیز باید در داخل تغییرات لازم صورت پذیرد.
سلاح ورزی ادامه داد: ضمن اینکه باید از یک سمت قانون گذاران به دنبال شرایط مناسب مقرراتی باشند، بخش خصوصی نیز باید خود را تجهیز کند تا در مواجه و تعامل با شرکت های خارجی برای فروش محصولات، جذب تکنولوژی و جذب سرمایه موفق عمل کند.