چوب بی‌برنامگی بر تن پیازکاران خراسان شمالی

بررسی میدانی از سطح روستاهای استان خراسان شمالی حاکیست که پیاز کشت سال گذشته کشاورزان این خطه از شمال شرق کشور به دلیل نبود مشتری در انبارهای غیر استاندارد جوانه زده و در حال گندیدن است و ادامه این روند پیازکاران را مجبور می کند تا دسترنج یکساله خود را در داخل زمین دفن و یا در محل دپو زباله های شهری بریزند.

کشت پیاز زرد و سفید در خراسان شمالی همه ساله از اواسط فروردین ماه در سطح حدود سه هزار هکتار انجام می شود و به طور میانگین از هر هکتار نیز حدود ۵۰ تن پیاز برداشت می شود به گونه ای که تولید سالانه پیاز در این استان به ۱۵۰ هزار تن می رسد.

نبود امکانات زیرساختی پیشانی مشکلات کشاورزان 

نبود برنامه ریزی مناسب برای تولید محصولات کشاورزی و زیرساخت های استاندارد برای ذخیره سازی و حتی سردخانه محصولات کشاورزی در خراسان شمالی  باعث شد تا همه ساله بخشی از این مشکلات در نبود مشتری در زمان برداشت اولیه و حتی پس از آن سرباز کند و این معضل نه تنها گریبانگیر پیازکاران که سایر تولید کنندگان محصولات کشاورزی اعم از سیب زمینی، گوجه فرنگی و حتی محصولات سردرختی چون گیلاس، زرد آلو و انگور را می گیرد .

اگرچه گاها برخی مسوولان معضل فعلی حاکم بر بازار پیاز خراسان شمالی را ناشی از تغییر ارقام از قرمز به زرگان اعلام می کنند که نسبت به نوع فعلی از متشریان پر و پاقرصی در داخل و خارج کشور ( هندوستان و ترکیه ) برخوردار است، ولی بررسی ها نشان می دهد که برای همان ارقام به اصطلاح پیاز تند و قرمز نیز مشتریان چندانی وجود نداشت که بتواند کشاورزان را دلگرم کند و از سوی دیگر سطح تولید نوعی فعلی در دست کاشت ( زرگام) چند برابر نوعی قرمز آن است که از لحاظ صرفه اقتصادی برای پیازکاران استفاده مالی بیشتری داشت.

کارشناسان کشاورزی بر این باورند که تلفیق کشت ارقام مختلف پیاز اعم از زرگان یا پیاز شیرین، سفید و قرمز که در آب و هوای استان خراسان شمالی نیز قابلیت کشت دارد و از سوی دیگر برنامه ریزی برای خرید تضمینی این محصول همانند آنچه که این روزها در برخی استان های غرب کشور از سوی دولت در حال اجراست، می تواند درمانی برای این درد کهنه پیازکاران این خطه شمالشرق کشور باشد و اجرایی شدن این برنامه ریزی نیز نیازمند زمان و تنویر افکار کشاورزان برای ترغیبشان به این نوع الگوی کشت است.

دسترنج پیازکاران در آغل دامداران 

یکی از پیارکاران استان خراسان شمالی می گوید: در سال جاری پایین بودن قیمت در زمان برداشت باعث شده تا آنها به ناچار بخش زیادی از محصول خود را در انبارهای خانگی به امید روزهای بهتر و قیمت بالاتر ذخیره سازی کنند که نبود مشتری در ماه‌های اخیر موجب جوانه زدن و گندیدن دسترنج یکساله آنها شد و در صورت عدم مشتری برای این محصول برای استفاده بذری، آنها را ناچار باید پیاز را در زمین کشاورزی که محل برداشت و یا در محل دپو زباله های شهرداری ها دفن کنند.

رضا بهمنی افزود: پایین بودن قیمت پیاز در سال جاری موجب شد تا آنها حتی با فروش محصول خود نتوانستد هزینه های دخل و خرجشان را در بیاورند و احتمال عدم کشت پیاز در سال آینده از سوی کشاورزان این منطقه دور از انتظار نیز نیست.

این پیاز کار خراسان شمالی مدعی شد که حدود ۱۰ تن از محصول پیاز تولید سال زراعی گذشته که اواخر تابستان برداشت شد همچنان در داخل انبار منزلش دپو و در حال از بین رفتن است.

وی اظهارداشت: در شرایط فعلی به دلیل جوانه زدن محصول پیاز و تا حدودی نیز پلاسیده شدن آن، دامداران منطقه حتی  مفت و مجانی نیز حاضر به بردن آن برای استفاده دامشان نیستند و بعضا برخی از این دامداران با خواهش و التماس پیازکاران بخشی از آن را به دامشان می دهند.

بهمنی پیازکار خراسان شمالی در مورد تغییر ارقام محصول پیاز از قرمز به زرگام نیز گفت که رقم قبلی نیز در داخل کشور مشتریان چندانی نداشته و صرفا بخشی اندکی آن به خارج صادر می شد که حاصل این صادرات نیز چیزی بیشتر از قیمت فعلی نبود و صرفنظر از آن پایین بودن میزان تولید در هکتار در رقم پیاز قرمز باعث شد تا پیازکاران کمتر رغبت به کشت آن داشته باشند.

عضو هیات رییسه میدان میوه و تره بار بجنورد می گوید : مشکل پایین بودن قیمت پیاز در سال زراعی جاری صرفا مربوط به کشاورزان این استان نبوده و در شرایط فعلی برخی مناطق کشور از جمله بندرعباس و جیرفت نیز با این کاهش قیمت پیاز مواجه اند به گونه ای که قیمت هر کیلوگرم پیاز نورس در میدان میوه و تره بار ۱۵ هزار ریال است که حداقل نیمی از قیمت هر کیلوگرم از محصول پیاز برای حمل و نقل و دستمزد کارگران هزینه می شود.

رمضان اصغری گفت که هم اکنون دستکم بیش از ۱۰ هزار تن پیاز در انبار کشاورزان استان بدون مشتری دپو شد و ادامه این روند باعث می شود که کشاورزان به ناچار از ترس گندیده شدن محصول در داخل انبارهای خانگی آن را در محل دپو زباله شهرداری ها بریزند.

وی قیمت هر کیلوگرم پیاز تولید استان خراسان شمالی را در میدان میوه و تره بار بین ۱۱ تا ۱۴ هزار ریال اعلام کرد که با وجود پایین بودن قیمت همچنان برای این محصول مشتری دست به نقد وجود ندارد.

وی عدم اجرای مناسب طرح الگوی کشت؛ بی برنامگی کشاورزان برای تولید محصولات کشاورزی بدون توجه به نیاز و ذائقه بازار و نبود انبار استاندارد ذخیره سازی را بخشی دیگری از مشکلات حاکم بر تولید محصولات کشاورزی در این استان دانست که باعث می شود تا دسترنج کشاورزان با قیمت مناسب به فروش نرسد.

دست رد دولت برای خرید تضمینی 

عضو هیات رییسه میدان میوه و تره بار بجنورد در مورد خرید تضمینی محصول پیاز از سوی سازمان تعاون روستایی گفت: اگرچه دولت برنامه ریزی را برای خرید تضمینی پیاز جدید در برخی استان ها انجام داد، ولی این برنامه دولت شامل پیازکاران خراسان شمالی که محصولشان در داخل انبار در حال پوشیدن است، نخواهد شد.

اصغری دلیل عدم تمایل دولت به خرید تضمینی پیاز کشاورزان این استان را ناشی از دپو شدن آن در انبارهای غیر استاندارد بیان کرد و اظهارداشت: برنامه دولت در خرید تضمینی محصولات کشاورزی به خصوص صیفی جات خرید از داخل زمین است و هیچ برنامه ای از سوی دولت و مباشران خرید از داخل انبار وجود ندارد.

.

تولید پیاز با ذائقه مصرف کنندگان 

معاون باغبانی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی دلیل اصلی نبود مشتری برای برخی محصولات کشاورزی از جمله پیاز این استان را متناسب نبودن ارقام تولیدی با ذائقه مصرف کنندگان داخلی و حتی ئخارجی  به خصوص هندوستان به عنوان یکی از کشورهای خریدار پر و پا قرص  پیاز ایرانی نیست و اگر به دنبال قیمت خوب و خریدار دست به نقد برای محصول کشاورزی هستیم، باید تولیدات را با ذائقه مصرف کننده تولید کنیم.

محمد عفتی افزود: در شرایط فعلی 85 درصد از تولید پیاز این استان از نوع زرگان و شیرین است که کشور هندوستان که مصرف کنندگان تند مزاجی دارد، از این نوع ارقام استقبال نکردند و این باعث شده تا پیاز در دست تولید کنندگان باد کند.

وی اطهارداشت: به منظور صادرات پیاز تفاهم نامه ای  با آستان قدس برای صادرات این محصول به کشور هندوستان منعقد شد اما، پیاز استان که از رقم زرگان است مورد استقبال این کشور قرار نگرفت و هیچ صادراتی نیز انجام نشده است.

وی گفت: برنامه  سازمان جهادکشاورزی کشت پیاز قرمز در پنج هزار هکتار از اراضی کشاورزی برای مصرف کنندگان خارجی از جمله هندوستان است و با این کار ضمن افزایش قیمت، تولید نیز برای کشاورزان اقتصادی تر می شود.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی با بیان اینکه هم اینک بخشی از محصولات پیاز استان در انبارها بدون مشتری است گفت: کشور هندوستان به پیاز نیاز دارد اما ذائقه آنان پیاز قرمز و سایر پیاز های تیره است، مردم کشور هندوستان از پیاز زرد و سفید استقبال ندارند.

سعید پورآبادی با بیان اینکه هم اینک پیاز موجودی استان خریدار ندارد افزود: قیمت پیشنهادی پیاز تولیدی این استان بیش از سایر استان ها است، در کشور افغانستان پیاز با قیمت کمتر به سایر کشورها حمل می شود.

وی از سازمان جهاد کشاورزی خواست تا کشاورزان را بیشتر به سمت کشت پیاز قرمز تشویق کنند و گفت: هم اینک تلاش هایی برای صادرات محصولات کشاورزی استان داریم اما هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است.

خراسان شمالی  با داشتن حدود 300 هزار هکتار اراضی کشاورزی که حدود یک درصد آن را محصول پیاز تشکیل می دهد به تنهایی ۶ درصد از اراضی زیر کشت پیاز و ۶.۲ درصد تولید این محصول را در کشور را بر عهده دارد.