بنابر تعریف سازمان ملل امنیت غذایی، دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن یک جسم سالم است. طبق این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا سه رکن اصلی امنیت غذایی است.
بر این اساس ستاد توسعه زیست فناوری برنامه ملی پیشنهادی جهش اقتصاد کشور از طریق فناوری‌های زیستی را با سه رویکرد «جهش تولید»، «سلامت و امنیت غذایی مردم و اقتصاد دانش‌بنیان» و «جلوگیری از خروج ارز» در قالب ۳۳ برنامه آغاز کرد.
این برنامه‌ها با استفاده از توان بخش خصوصی انجام می شود به گونه‌ای که به گفته مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری یکی از مهمترین اهدافی که در این برنامه دنبال می‌شود، افزایش ۱۰ درصدی سهم اقتصاد زیستی از درآمد ناخالص ملی است.
برنامه نخست تولید داروها، حد واسط‌ها و مواد اولیه دارویی ارزبر با هدف تامین امنیت دارویی کشور و کاهش وابستگی به واردات طراحی شده و در این راستا ۲۰ پروژه در حوزه تولید داروهای زیستی، ۲ پروژه در زمینه توسعه پالایشگاه پلاسما، ۴۰ پروژه در زمینه تولید مواد اولیه دارویی، ۲۰ پروژه در زمینه مواد حد واسط دارویی و ۱۰ پروژه برای تولید مواد جانبی دارویی تعریف شده است؛ پروژه‌هایی که در نهایت یک هزار میلیارد دلار ارزش افزوده برای کشور به همراه خواهد داشت.
با توجه به شیوع کرونا تولید واکسن‌های کرونا نیز در این برنامه گنجانده شد که طبق این برنامه و با همکاری بخش خصوصی ۸ پروژه تولید واکسن کرونا با ارزآوری بالا و قابل توجه تعریف شد و قرار است تا سال جاری این پروژه‌ها به نتیجه برسد. همچنین ایجاد و راه‌اندازی مجتمع تولید واکسن نیز در برنامه گنجانده شده است که این کار هم تا سه سال دیگر به سرانجام می‌رسد. تولید ۹ واکسن اولویت دار انسانی نیز پیگیری می شود.
تولید محصولات آرایشی و بهداشتی نیز از دیگر برنامه‌های ستاد است که قرار است در قالب ۲۰ پروژه ۶۰۰ میلیون دلاری اجرایی شود. تولید فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل نیز با اجرای ۲۸ پروژه در حال پیگیری است که ۱۳۰ میلیون دلار ارزش افزوده به کشور باز می گرداند. این ستاد در تلاش است تا زنجیره ارزش مواد صنعت دارویی را تکمیل کند.
امنیت غذایی یکی دیگر از برنامه‌های مهم ستاد توسعه زیست فناوری است. تامین این مقوله مهم در کشور با تعریف ۱۶ برنامه اصلی است. تحقیق و توسعه مرغ لاین، تولید محصولات زیست‌دریا، تکثیر و اصلاح نژادهای برتر از دام‌های بومی کشور، تولید افزودنی‌ها و جایگزین‌های خوراک دام و طیور، تولید کودهای زیستی و زیست مهارگرها، تولید نهال های کشت بافتی و احیای باغات از جمله پروژه‌ها در راستای امنیت غذایی است.
این برنامه در صورت تامین منابع مالی مورد نیاز، توانایی افزودن بیش از ۲۳ میلیارد دلار به درآمد ناخالص ملی را دارد.
در میان مواد غذایی مورد نیاز کشور، افزودنی غذا از جمله مواردی است که در راستای امنیت غذایی باید به آنها توجه شود که از آن جمله می‌توان به افزدنی‌های غذایی اشاره کرد که موادی شیمیایی و طبیعی هستند که با هدف بالا بردن کیفیت، رنگ، طعم، مزه و افزایش ماندگاری غذا در حین تولید، فرآوری، بسته بندی و انبارداری در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نگهدارنده‌ها، آنتی اکسیدان‌ها، گیرنده‌های فلزی، امولسیفایرها، قوام دهنده‌ها، سفیدکننده‌ها، بافرها، قلیاها و اسیدها، رنگ‌ها، شــیرین کننده‌های غیرمغذی، مکمل‌ها و اسانس‌ها از جمله این محصولات به شمار می‌رود.
بازار ایـن محصـولات در کشور وارداتی است و سالیانه بیـش از ۳۶۰ میلیـون دلار انواع مواد افزودنی بـه کشور وارد می‌شود، ولی با تشکیل شرکت‌های دانش بنیان، در حال حاضر ۳۰ شرکت بـه تولیـد ایـن محصـولات مشـغول هستند کـه در صـورت تسهیل شرایط کسب و کار و دریافت حمایت‌های مـادی و معنوی، این شرکت‌ها قادر خواهند بود که بخش مهمی از نیاز صنایع غذایی داخلی را به این محصولات مرتفع کنند.
در این راستا با حمایت ستاد توسعه زیست فناوری، ۷ ماده مهم و راهبردی در حـوزه افرودنی‌های غذایی بـه تولیـد می رسد.
زانتان گام
"زانتان گام" نوعی صمغ است که در صنایـع غذایی و صنعت تولید دارو کاربردهای زیادی دارد. این صمغ از قندهایی چون گلوکز، مانوز و ترکیبی به نام دی گلوکورونیک اسـید تشکیل شده و به عنوان یک قند برون سلولی شـناخته می‌شود.
ایـن ماده به عنوان یک عامل غلیظ و تثبیت کننده غذایی به کار می‌رود، طعم، قوام، ماندگاری و بافت مواد غذایی را افزایش می‌دهد و به فرآورده‌های غذایی کمک می‌کند تـا در دما و سطوح مختلف مقاومت کنند و پایداری بهتری داشته باشند.
این محصول قرار است با حمایت‌های ستاد توسعه زیستفناوری طی ۵ سال با ارزش افـزوده ۲ میلیـون دلار بـه تولید برسد.
صمغ گوار
صمغ گوار یا آدامس گوار که به نام "گوارگام" نیز شناخته می‌شود، صمغی است که از نوعی حبوبات به نام "لوبیای گوار" به دست می‌آید و در صنعت مواد غذایی به عنوان افزودنی خوراکی از آن اسـتفاده می‌شود.
این صمغ در بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده به عنوان تغلیظ کننـده به کار می‌رود؛ چرا که قابل حل و جذب در آب اسـت.
این ماده، ژلی را ایجاد می‌کند که چسبندگی و غلظت مواد غذایی را افزایش می‌دهد. این محصـول بـا حمایت‌های صورت گرفته در حال تولید است و یک میلیون دلار ارزش افزوده برای کشور دارد.
مقرر شده است که این کار در یک همکاری ۵ ساله به نتیجه برسد.
صمغ کاراگینان
این صمغ نیــز که در حال تولید است، محصولی است که از جلبک دریایی قرمز استخراج می‌شود. انــواع مختلفــی از این صمغ وجود دارد کــه در پخت و پز مورد استفاده قرار می‌گیرد. گونه کاپا کاراگینــان بیشــتر در خمیر و کره استفاده می‌شود تا حالت ژل‌های طبیعی ایجاد شود.
عصـاره ژلاتینی که از گونه‌ای جلبک دریایی به نام خزه ایرلندی گرفته می‌شود، صدها سال است که به عنوان افزودنی‌های مواد غذایی استفاده می‌شود.
تولید این محصول ارزش افزوده یک میلیون دلاری برای کشور به همراه دارد و برنامه ریزی شده است که طی ۵ سال به بازار عرضه شود.
الکتوز دارویی و غذایی
الکتوزهای دارویی و غذایی محصـول دیگـری اسـت کـه بـه همـت یکی از شـرکت‌های دانش‌بنیان در حال تولید است.
ماندگاری طولانی، طعم شیرین، مقرون به صرفه و دسترسی آسان و گسـترده از جمله ویژگی‌هایی هستند که استفاده از این ماده را در صنایع مختلـف توجیـه پذیـر می‌کند.
علاوه بر این، الکتوز به راحتی با بسیاری از مواد قابل ترکیب است و به همین دلیل این ماده معمولا به عنوان یک نوع افزودنی خوراکی و به عنوان کپسول‌های دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هدف اصلی از کاربرد این ماده، اضافه کردن طعم شیرین به محصول نهایی و یا تثبیت عناصر مخلـوط شـده در محصول مانند روغن و آب است.
علاوه بر این، خوراک دام نیز حاوی این ماده است. این محصول دارای ارزش افزوده ۱۰ میلیون دلاری است.
آنتی اکسیدان غذایی
غذاهای حاوی آنتی اکسیدان به عنوان غذاهای ضد التهاب شناخته می‌شوند. پایین آمدن سطح آنتی اکســیدان در بــدن منجر به پیری زودرس، شکل گیری سلول‌های آسیب دیده یـا جهش یافته، نسج و بافت آسیب دیده، فعال شدن ژن‌های معیوب در DNA و افزایش فشار بر سیستم ایمنی بدن می‌شود.
آنتی اکسیدان به هر ماده‌ای گفته می‌شود که بتوانند فرآیند اکسیداسیون را مهار کنند.
کاهش ریسک ابتلا به سرطان، افزایش سم‌زدایی در بدن، افزایش طول عمر، جلوگیری از بیماری‌های قلبی و سکته و کاهش مشکلات شناختی مانند زوال عقل از جمله مزایای استفاده از این ماده حیات بخش است.
این ماده غذایی ۱۷ میلیون دلار ارزش افزوده دارد که در قالب ۵ پـروژه در کشور در حال تولید است.
استفاده از روش‌های سنتزی برای تهیه ماده وانیلین خوراکی
با توجه به گستردگی استفاده از ماده وانیلین خوراکی در کشور، تولید این محصول نیز یکی از اولویت‌های ستاد توسعه زیست فناوری است. در این پروژه قرار است تولید این محصول به صورت سنتزی باشد.
هدف از استفاده این روش در تولید وانیلین، دستیابی به این ماده به شکل طبیعی از منابع گیاهی و زیست تبدیلی میکروبی است.
این پروژه ۱۰ میلیـون دلار ارزش افزوده دارد و قرار است طی ۵ سال به نتیجه برسد
تولید افزودنی‌های غذایی
تولید این مواد که ۱۰ میلیون دلار ارزش افـزوده بـه کشور تزریق می‌کند، در قالب ۵۰ پروژه تعریف شده است.
در این پروژه‌ها مقرر شده است که انواع افزودنی‌های غذایی در کشـور با استفاده از توان دانشی و تخصصی داخلی به تولید برسند.