دولت روحانی به دلیل زیرساخت های غلط مدیریت تولید، سیاستهای نادرست ارزی_مالی، اتکای صرف به برجام و پیدا نکردن مقصدهای صادراتی، بدترین بازار محصولات کشاورزی دهه های اخیر را داشت، قیمت فروش کشاورز 10 برابر کمتر از قیمت بازار شد و هزینههای سرسام آور مجبورشان کرد محصولات خود را روی زمین رها کنند که پیاز، گوجه فرنگی، سیب زمینی، سیب و پرتقال و هندوانه تنها مثالهایی برای امسال است.
دولت روحانی قانون انتزاع (تمرکز وظایف بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد) را تعلیق کرد و پس از آن بود که بازار آشفته تر شد و بی ثباتی به اوج رسید. این قانون که در دولت دهم تصویب شده بود تمام وظایف زنجیره تولید را به وزارت جهاد کشاورزی داده بود و در مدت اجرای آن تراز تجاری بخش کشاورزی بهبود یافت و بازار متعادل شد اما دولت روحانی به یکباره همه اینها را نادیده گرفت.
روحانی وقتی برای تشکیل وزارت بازرگانی با مخالفت مجلس روبه رو شد، قانون انتزاع که در دولت دهم به تصویب شورای نگهبان رسیده و برای اجرا ابلاغ شده بود را به مدت دو سال تعلیق کرد و وظایف زنجیره تولید در وزارتخانه های صمت و جهاد کشاورزی سرگردان ماند. وی می خواست با تشکیل وزارت بازرگانی مشکلات اقتصادی و نابسامانی بازار و تورم بیش از 40 درصدی چند سال سوء مدیریت دولتش را توجیه کند و علت همه اینها را به نبودن این وزراتخانه در سالهای قبل ربط دهد.
اتکای صرف به برجام از دیگر اشتباهات دولت روحانی بود که به جای پیدا کردن راهکارهای صادراتی حداقل در بازار کشورهای همسایه به وعدههای بیاعتبار کشورهای طرف برجام دل بست و به قول معروف از این طرف مانده و از آن طرف رانده شد. شیوه توافق دولت روحانی با «اوباما» که پس از آن هم «ترامپ» به زیر آن زد تمام اقتصاد کشور را در برزخ نگه داشت و امیدواری و دلخوشی بیش از اندازه مسئولان هم عذاب دوران برزخ را بیشتر کرد.
سیاست های غلط مالی_ارزی دولت روحانی حداقل برای محصولات کشاورزی بسیار هزینه بر شد، روش های آزمون و خطایی به ویژه درباره ارز دولتی و ترجیحی به ضرر بخش کشاورزی تمام شد. فسادهای ناشی از تفاوت قیمت و شکل گیری غول های بزرگ واردات، احتکار و فساد، قیمت نهاده را به 5 برابر رساند و قیمت های نجومی محصولات پروتئینی را به ارمغان آورد که 70 درصد قیمت تمام شده اش به نهاده بر می گردد.
بالاخره محصولات کشاورزی با هزار مصیبت و مشکلات از جمله گرانی نهاده های کشاورزی، کمبود آب و عدم حمایت های دولتی تولید می شد اما به دلیل سیاست های غلط و سوء مدیریت ها کشاورز ضرر می کرد.
یک کشاورز کرمانی گفت: تولید پیاز در کرمان بسیار است اما خریداری برایش نیست، دولت صادرات هم ندارد و کشاورزان مجبورند محصول خود را رها کنند یا در انبارها بپوسانند.
وی گفت: اخیرا سازمان تعاون روستایی هر کیلو پیاز را به قیمت 600 تومان از کشاورزان می خرد که هزینه برداشت آنها را هم کفاف نمی کند.
هندوانه دیگر محصولی است که امسال کشاورز تولید کرد اما بازاری نداشت سر مزرعه کیلویی 500 تومان اما در بازار 5000 هزار تومان است.
علیرضا دژکامه کشاورز منطقه جنوب گفت: قیمت هندوانه آنقدر کم و کرایه کامیونها آنقدر زیاد است که مجبور شدم بار هندوانه را به جای کرایه به راننده بدهم.
وی گفت: «یک کامیون 25 تنی هندوانه را از کرمان به مقصد مهاباد ارومیه فرستادم که هزینه حمل یک میلیون و 300 هزار تومان شد و مجبور شدم کل هندوانه را به جای کرایه به راننده بدهم.»
دژکامه افزود: محصول هندوانه در دستشان مانده و خریداری برایش نیست، قیمت کیلویی 500 تومان است که این قیمت،کفاف هزینههایشان را هم نمیکند.
وی گفت: کشاورزان مجبور می شوند به امید فروش در بازارچه های مرزی یا صادرات به عراق محصول هندوانه خود را به مرزهای «بوستان» در مرز خوزستان یا مرزهای «مریوان» و «شلمچه» ببرند که آنجا هم بازار فروش ندارد.
سیب زمینی دیگر محصولی بود که کشاورزان کاشتند اما ضرر کردند به طوری که هیئت های مذهبی و مردم دست به کار شدند تا جلوی ضرر کشاورزان را بگیرند.
پرتقال و سیب از دیگر محصولاتی بود که امسال فراوان تولید شد و مردم بسیار گران خریدند اما در انبارها پوسید بدون اینکه برنامه صادراتی برای این محصولات وجود داشته باشد.
رئیس اتحادیه بارفروشان تهران گفت: «۲۵۰ هزار تن میوه در انبارها و سردخانههای تهران در آستانه فاسد شدن است اینها از سوی دلالان، کشاورزان و بارکنان در انبارها و سردخانهها ذخیره شدهاست که اگر تا ٢٠ اردیبهشت به فروش نرسد کاملا فاسد میشود، از مجموع ٢۵۰ هزار تن سیب و پرتقال ۱۵٠ هزار تن آن سیب و ١٠٠ هزار تن دیگر پرتقال است.»
وی پیشتر از فاسد شدن کامل 30 هزار تن پرتقال در انبارها خبر داده بود.
بنابراین؛ دولت روحانی با روش مدیریت آزمون و خطایی نه تنها فرصت های جدید در بخش کشاورزی خلق نکرد بلکه فرصت سوزیهای بسیاری کرد، سرمایه های کشاورزی و منابع برگشت ناپذیر زیر خاک دفن شدند و نوسانهای قیمتی و بی ثباتی ضررهای جبران ناپذیری بر پیکر تولید وارد کرد.
دولت سیزدهم باید از اشتباهات دولت روحانی درس بگیرد و با اصلاح زیرساخت های مدیریت زنجیره های تولید و توسعه بازارهای صادراتی و نیز بهبود بازارهای صادراتی از هدر رفتن سرمایه ملی جلوگیری کرده و اعتماد از دست رفته کشاورزان را برگرداند.