ایران در مسیر خودکفایی دانه های روغنی/ضرورت وارد شدن "کاملینا" به الگوی کشت کشور

بر اساس این گزارش ۹۵ درصد روغن مصرفی ایرانیان وارداتی است و آن پنج درصد دیگر تولید را هم مدیون بذرهای وارداتی هستیم. این درحالی است که ایران با وجود ۱۶ میلیون هکتار اراضی کشاورزی ظرفیت ها و پتانسیل های گسترده ای در این زمینه دارد. اینکه اشکال کار کجاست و چرا کشاورزی ایران علی رغم این همه پتانسیل از تولید بذرها و دانه های روغنی عاجز مانده بحث مفصلی است که به جای خود باید توسط کارشناسان این حوزه مورد بررسی قرار گیرد، اما این میان دانه ای معجزه آسا در ایران قابلیت کشت پیدا کرده که اگر حمایت شود می تواند کشور را از این حجم واردات سنگین و کمرشکن نجات دهد. دانه ای به اسم "کاملینا" که حالا با نام ایرانی "سهیل" ثبت ملی شده، دانه ای که با وجود ۴۰ درصد روغن، مقاومت بالا در خشکسالی و مصرف کم آب عملاً به معجزه ای برای تولید روغن کشور آن هم در این شرایط خشکسالی می‌ماند.

 

این گیاه علاوه بر وجود روغن بسیار و مقاومت بالا، دوره رشد کوتاهی داشته و می تواند ظرف مدت کوتاهی به مرحله برداشت برسد و علاوه بر این کنجاله این گیاه هم گزینه مناسبی برای تغذیه احشام در شرایط خشکسالی است.

 

این گیاه توسط دانیال کهریزی از اساتید برجسته دانشگاه رازی کرمانشاه به ثبت رسیده و در حال حاضر کشت آن در ۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی در ۱۵ استان کشور انجام شده تا شروعی امیدبخش برای حرکت در مسیر خودکفایی تولید دانه های روغنی در کشور باشد.

 

دانیال کهریزی، استاد تمام دانشگاه رازی و مجری طرح ملی "کاملینا" دراین خصوص گفت: زمانی که در یونان و برخی کشورهای اروپایی در حال تحصیل بودم، فرصت آشنایی با "کاملینا" دست داد، ویژگی های این گیاه روغنی از همان ابتدا نظرم را جلب کرد؛ گیاهی با میزان بالای روغن، مقاوم نسبت به خشکسالی و مصرف آب بسیار کم. این ویژگی ها درست همان چیزی بود که ایران به شدت به آن احتیاج داشت.

 

وی افزود: با توجه به ویژگی های "کاملینا" بلافاصله تحقیقات در خصوص آن را آغاز کردیم و با توجه به انجام کارهای علمی و به نژادی، سرانجام توانستیم سال ۹۶ اولین رقم این گیاه را در کشور به اسم "سهیل" ثبت ملی کنیم.

 

کهریزی به ویژگی های شاخص گیاه کاملینا اشاره کرد و گفت: ۴۰ درصد دانه این گیاه روغن است و در این زمینه با گیاه سویا برابری کرده و مقدار روغن آن از دانه آفتابگردان بیشتر است، علاوه بر این، ۶۰ درصد باقی مانده گیاه که کنجاله آن محسوب می شود، گزینه مناسبی برای تغذیه احشام به شمار می رود. علاوه بر روغن بالا، این گیاه سرشار از اسیدهای چرب اُمگا ۳ و اُمگا ۶ و نیز ویتامین E است و وجود همین ویتامین موجب شده این گیاه کاربردهای آرایشی و بهداشتی هم داشته باشد. این گیاه همچنین به دلیل وجود ویتامین E کاربردهای درمانی هم دارد و با افزایش سطح ایمنی بدن می تواند از بروز بیماری هایی مثل سرطان و ام. اس نیز پیشگیری کند.

 

این استاد دانشگاه به دوره رشد کوتاه گیاه کاملینا هم اشاره کرد و گفت: این گیاه دوره رشد کوتاهی دارد، به طوری که اگر در آبان آن را کشت کنید، برای اواخر اردیبهشت آماده برداشت است. از طرفی کشت این گیاه بصورت دیم است و نیاز به آبیاری نداشته و می تواند مقاومت بالایی در برابر کم آبی و خشکسالی داشته باشد.

 

کهریزی در ادامه با اشاره به کشت کاملینا در سطح ۷۰۰ هکتار از اراضی کشور اظهار کرد: خوشبختانه با همکاری وزارت جهاد کشاورزی توانستیم این گیاه را در ۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی ۱۵ استان کشور کشت کنیم و امسال قرار است این میزان سطح زیرکشت به ۱۰ هزار هکتار افزایش یابد.

 

وی افزود: اگر کاملینا در کشور حمایت شود، قطعاً می تواند جایگزین خوبی برای تمام نداشته هایمان در حوزه دانه های روغنی شود، چرا که در حال حاضر ۱۰۰ درصد روغن مصرفی کشور به نوعی وارداتی است.

 

کهریزی گفت: ۹۵ درصد روغن مصرفی کشور وارداتی است و پنج درصد مابقی که در کشور تولید می شود هم از طریق بذرهای وارداتی به دست می آید، بنابراین ۱۰۰ درصد بازار روغن و دانه های روغنی کشور وابسته به واردات است و این درحالی است که اگر کاملینا با سطح روغن بالایی که دارد مورد حمایت قرار گیرد، می تواند کشور را از این وابستگی تا حدودی نجات دهد.

این استاد دانشگاه با اشاره به وجود ۱۰ میلیون هکتار اراضی کشاورزی دیم در کشور، یادآور شد: اگر فقط یک میلیون هکتار از این اراضی به کشت "کاملینا" اختصاص یابد، جهش بزرگی در تولید دانه های روغنی اتفاق افتاده و کشور به سمت خودکفایی در این حوزه پیش خواهد رفت.

 

وی به موانع این مسیر هم اشاره کرد و افزود: در مسیر حرکت به سمت خودکفایی دانه های روغنی و افزایش سطح زیرکشت گیاه کاملینا موانع بسیاری وجود دارد، بنابراین راه سختی برای توسعه کشت این گیاه در پیش داریم و انتظار این است همه مسئولان با جدیت تمام از توسعه کشت این گیاه حمایت کنند.

 

در ادامه شهاب خوش خوی، مدیرمرکز رشد کشاورزی پارک علم و فناوری کرمانشاه درخصوص این شرکت و فعالیت های آن گفت: این شرکت از سال ۹۱ به عنوان یک واحد پیش رشد وارد مجموعه پارک علم و فناوری کرمانشاه شد و یک سال بعد توانست در مرحله رشدی قرار گیرد و نهایتاً سال ۹۸ به مرحله پارکی رسید.

 

وی افزود: در مرکز رشد پارک علم و فناوری کرمانشاه حمایت های مختلفی از این شرکت طی این سال‌ها به عمل آمده و در مجموع ۱۰۵ میلیون تسهیلات از محل منابع پارک و نیز از محل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای انجام فعالیت های این شرکت پرداخت شد.

 

خوش خوی به حمایت های مرکز رشد پارک علم و فناوری از پروژه گیاه "کاملینا" اشاره کرد و گفت: با شروع کار شرکت بر روی بذر کاملینا، کمک های بسیاری صورت گرفت تا بذر این گیاه از طریق وزارت جهاد کشاورزی با نام "سهیل" ثبت ملی شود.

 

وی در ادامه افزود: با ثبت این گیاه حمایت ها برای به زارعی هم از آن صورت گرفت و از طریق ارتباطی که شرکت با وزارت جهاد کشاورزی گرفت، توانست این گیاه را وارد الگوی کشت کشور کند.

 

خوش خوی به حمایت های وزیر جهاد کشاورزی از این پروژه اشاره کرد و گفت: با دستور وزیر، ترویج کشت بذر این گیاه روغنی از سال گذشته در دستور کار قرار گرفت و کشت آن در بسیاری اراضی مراکز تحقیقاتی و سازمان های جهاد کشاورزی کشور و توسط برخی کشاورزان پیشرو در دستور کار قرار گرفته است.

 

مدیر مرکز رشد کشاورزی پارک علم و فناوری کرمانشاه با اشاره به کشت این گیاه در چندین استان کشور از جمله استان فارس، خوزستان، قم، خراسان شمالی، مرکزی و همدان گفت: در برخی استان‌ها بیش از ۴۰ هکتار به کشت این گیاه اختصاص داده شده و این انتظار هست که در کرمانشاه که شروع کننده این حرکت بزرگ در کشور است با همکاری بیشتر جهاد کشاورزی استان، سطح زیرکشت به مراتب بیشتر از سایر استان ها باشد.

 

خوش خوی از کشت گیاه کاملینا به عنوان یک اتفاق بزرگ در حوزه کشت دانه های روغنی یاد کرد و گفت: اگر کشت این دانه روغنی با ارزش حمایت شود، قطعاً کشور به سمت مسیر خودکفایی دانه های روغنی پیش خواهد رفت.

 

وی به خرید تضمینی "کاملینا" اشاره کرد و افزود: شرکت مذکور در راستای حمایت از کشاورزانی که در سال زراعی جاری اقدام به کشت این گیاه کرده اند، این محصول را به قیمت تضمینی هر کیلو یازده هزار تومان از این کشاورزان خریداری می کند و این موضوع طی نامه رسمی به وزارت جهاد کشاورزی اعلام شده است.

 

مدیر مرکز رشد کشاورزی پارک علم و فناوری کرمانشاه اظهار امیدواری کرد با توجه به نتایج مطلوب به دست آمده از کشت این گیاه، کشت این دانه روغنی به عنوان یکی از دانه های روغنی در الگوی کشت تمام استان ها قرار گیرد.

 

به نقل از وزارت علوم، "کاملینا" اولین جوانه‌های خود را در خاک ایران زده و حالا در حال تحویل دانه های روغنی پُربارش به کشاورزان ایرانی است و ثابت کرده می تواند در خاک ایران به ثمر بنشیند و حالا نوبت مسئولان ایرانی است که پا پیش گذاشته و "کاملینا" را حمایت کرده و کشت آن را در کشور توسعه دهند. این امید هست که با حمایت بیشتر از توسعه کشت این گیاه، ایران در سالهای نه چندان دور از واردات سنگین دانه های روغنی رهایی یافته و به خودکفایی در عرصه تولید این محصولات برسد و حجم عظیم ارزی که از کشور برای واردات این محصولات خارج می شود، صرف توسعه اراضی کشاورزی و توسعه کشت این دانه های روغنی شود.