از اواسط سال 1399 که کمبود روغن خوراکی در بازار نمایان شد پدیده فروش اجباری کالا به همراه روغن نیز به معضلی جدی برای بنکداران و اصناف تبدیل شده است، بطوریکه شرکت های پخش شرط فروش روغن را به بنکداران و واحدهای صنفی خرید اجباری اقلام دیگری مانند رب گوجه فرنگی، تن ماهی، کیک، سس، چای و حتی برنج قرار داده اند و اگر بنکدار حاضر به خرید یکی از این اقلام همراه با روغن نشود، روغنی هم به وی فروخته نمی شود.
بنابراین این شرایط باعث شده تا اغلب بنکداران از خرید روغن منصرف شوند و بر همین اساس عرضه روغن از طریق اصناف نیز محدودتر شده است.
این وضعیت در حالی است که مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت طی 9 ماه گذشته همواره وعده تنظیم بازار روغن و فراوانی عرضه این محصول به بازار را از هفته آینده داده اند، اما نه تنها طی مدت مذکور هنوز هفته مورد نظر فرا نرسیده بلکه در هفته های اخیر با مصوبه ستاد تنظیم بازار قیمت روغن جامد و مایع بین 30 تا 35 درصد گران شده است.
وضعیت عرضه و توزیع روغن در بازار طی 9 ماه گذشته تعریف چندانی نداشته بطوری که در زمستان سال گذشته مردم برای خرید این کالا مجبور به ایستادن در صف های طولانی پشت درهای فروشگاه ها بودند و اکنون نیز که وضعیت بهتر شده است با محدودیت خرید مواجهند و فروشگاه های زنجیره ای به هر مشتری یک یا حداکثر 2 بطری روغن می فروشند.
قاسمعلی حسنی رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی درباره فروش اجباری کالا به همراه روغن گفت: فروش اجباری کالا به همراه فروش روغن یکی از مشکلات چند ماه اخیر بنکداران است بطوری که شرکت‌های پخش در کنار فروش روغن فروش کالاهای دیگری را نیز از قبیل تن ماهی، رب گوجه فرنگی به بنکداران تحمیل می‌کنند و به همین دلیل بسیاری از بنکداران از خرید روغن منصرف می شوند.
حسنی گفت: به عنوان مثال یک بنکدار به ازای خرید 50 کارتن روغن خوراکی مجبور به خرید 500 تا هزار کیلو برنج هندی می شوند و یا به ازای خرید 10 کارتن روغن مجبور به خرید 10 کارتن رب گوجه فرنگی یا 10 کارتن تن ماهی و در مواردی هم مجبور به خرید مقادیر زیادی چای می شوند.
وی همچنین بیان داشت: علیرغم افزایش 35 درصدی روغن تغییری در فراوانی روغن در بازار مشاهده نمی‌شود و همچنان فروش کالای اجباری توسط شرکت‌های پخش به همراه روغن ادامه دارد.
اگرچه موضوع فروش اجباری کالا به همراه روغن از سوی شرکت های پخش، بارها از سوی بنکداران و اصناف طی ماه های اخیر مطرح شده است اما وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان حمایت هیچ اقدام موثر و بازدارنده ای در مقابل این تخلف انجام نداده است و حداکثر واکنش مسئولان این وزارتخانه در مقابل این تخلف بیان جمله تکراری این اقدام تخلف است و با متخلفین مطابق با قانون برخورد می شود، بوده است.
به هر حال اگرچه مسئولان وزارت صمت و سازمان حمایت و تعزیرات تاکنون هیچ اقدام موثری برای مقابله با فروش اجباری کالا انجام نداده اند و رئیس انجمن صنفی تولید کنندگان روغن نباتی نیز این پدیده را تکذیب کرده است اما واقعیت آن است که این تخلف در بازار در حال انجام است.
همچنین برخی از محصولات مانند رب گوجه فرنگی، تن ماهی، انواع سس در یک گروه صنعتی تولید و از از طریق یک شرکت پخش توزیع می شود و به گفته دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی فروش اجباری کالا توسط هلدینگ های بزرگ تولید کننده مواد غذایی که دارای شرکت پخش نیز می باشند بیشتر اتفاق می افتد.
بنابراین آشفته بازار روغن نباتی در کنار بی تفاوتی مسئولان وزارت صمت فرصت سوء استفاده و زیاده خواهی برای برخی از تولید کنندگان را فراهم آورده که قطعا در صورتی که مسئولان وزارت صمت نسبت به حل آن اراده واقعی داشته باشند قابل حل خواهد بود اما وزارت صمت طی 9 ماه گذشته و در حالی که سازمان حمایت داعیه دار هزاران بازرسی و تشکیل پرونده تخلفات صنفی در هر ماه و در هر سال است ، هیچ اقدام عملیاتی برای مبارزه با این تخلف انجام نداده است.