در حالی استان همدان سالانه ۹۵۰ هزار تن سیب‌زمینی تولید دارد که خام‌فروشی آن و نبود صنایع تبدیلی و فرآوری در این بین، بزرگ‌ترین عامل ضربه به اقتصاد کشاورزی این استان است.
این روزها که شیوع ویروس کرونا تأثیرات خود را بر این زمینه با محدودکردن بازارهای فروش و صادرات نشان داده جا دارد تا برنامه‌ها به سمت دیگری سوق پیدا کند تا قطب تولید سیب‌زمینی کشورمان جهشی کیفی در مسیر تولید داشته باشد.
مردادماه سال جاری بود که رئیس جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به آغاز کار برداشت سیب زمینی تابستانه در این استان، گفت: متوسط برداشت سیب‌زمینی از مزارع استان همدان ۳۴ تا ۴۰ تن در هر هکتار است و یک پنجم سیب‌زمینی کشور در همدان تولید می‌شود.
منصور رضوانی جلال ادامه داد: با توجه به حجم بالای تولید سیب زمینی در استان و نیاز به استفاده بهینه از این محصول راهبردی، در کنار بحث تولید، تقویت و گسترش سه بخش دیگر شامل سردخانه ها، صنایع تبدیلی و صادرات نیز مورد توجه سازمان جهاد کشاورزی همدان قرار دارد.
وی عنوان کرد: امسال ۲۰ هزار هکتار سیب‌زمینی در مزارع استان همدان کشت شده که برآورد می‌شود از این سطح ۹۰۰ هزار تن محصول برداشت شود.
رضوانی جلال با بیان اینکه سال گذشته ۲۸ هزار و ۸۰ هکتار سیب‌زمینی در مزارع این استان کشت و ۹۱۳ هزار تن محصول از این سطح برداشت شد، اظهار کرد: سیب‌زمینی تابستانه مصرف تازه‌خوری دارد و برای استفاده تازه مناسب است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان پیک برداشت سیب‌زمینی تابستانه را مردادماه عنوان کرد و افزود: پیک برداشت سیب‌زمینی پاییزه نیز مهرماه است.
۲۰۰ هزار تن سیب‌زمینی در انبارهای شهرستان بهار پوسید و نابود شد
این درحالی بود که چندی بعد نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در مجلس شورای اسلامی بابیان اینکه شهرستان بهار از نبود صنایع تبدیلی سیب‌زمینی رنج می‌برد؛ گفت: ۲۰۰ هزار تن سیب‌زمینی در انبارهای شهرستان بهار پوسید و نابود شده است.
فتح‌الله توسلی با تأکید بر لزوم توجه متوازن به شهرستان‌ها در تقسیم بودجه، اظهار کرد: متأسفانه توازن در تخصیص بودجه در بین شهرستان‌های استان همدان رعایت نشده است.
وی با بیان اینکه برای مثال اعتبارات زیادی برای ملایر در نظر گرفته شده در حالی که شهرستان های بهار و کبودرآهنگ نادیده گرفته شده خواستار رفع این مشکل شد و توجه به صنایع تبدیلی را از نیازهای عمده شهرستان بهار برشمرد و گفت: ۸۱۷ میلیارد تومان برای کشاورزی ملایر در نظر گرفته شده در حالی که ۲۰۰ هزار تن سیب‌زمینی به عنوان سرمایه ملی در انبارهای شهرستان بهار پوسیده شده است.
شهرستان بهار از نبود صنایع تبدیلی سیب‌زمینی رنج می‌برد
نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در مجلس با بیان اینکه شهرستان بهار از نبود صنایع تبدیلی سیب‌زمینی رنج می‌برد، عنوان کرد: پروژه سد ملایر، راه آهن ملایر، مبل و منبت ملایر اعتبارات میلیاردی دریافت کرده‌اند اما شهرستان بهار علیرغم ظرفیت بالای خود مغفول مانده است.
اما به راستی این وضعیت چه مشکلاتی را در پی دارد؟ استان همدان سال ها است که به عنوان قطب سیب زمینی کشور در تولید و برداشت و بحث های باراندازی مطرح است اما هنوز مشکلاتی پیش روی فروش و صادرات و البته نگهداری از محصول وجود دارد.
حال در این زمینه برآن شدیم تا گفت‌وگویی با خسرو طالبی‌رحیق؛ صادرکننده محصولات کشاورزی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی استان همدان و اتاق بازرگانی ایران، رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات استان همدان در اتاق بازرگانی و رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران و مدیرعامل شرکت زرخیز هگمتانه استان همدان داشته باشیم تا وضعیت صادرات و فروش این محصول را جویا شویم که در ادامه متن این صحبت ها را می خوانید:
۸۰ درصد کشاورزان متضرر شده اند
خسرو طالبی رحیق با بیان اینکه این روزها وضعیت سیب زمینی همدان را در مجموع نه می توان خوب دانست و نه بد، اظهار کرد: برداشت های تابستانی انجام شده و شاهدیم که ۸۰ درصد کشاورزان متضرر شده اند.
مدیرعامل شرکت زرخیز هگمتانه استان همدان با اشاره به اینکه هم اکنون قیمت تمام شده سیب زمینی قریب به کیلویی سه هزار تومان است، در حالی که شاهدیم به قیمت یک هزار و ۷۰۰ تومان به فروش می رسد، خاطرنشان کرد: سیب زمینی های همدان در انبار پوسیده نشدند و این صحبت را یک فردی زده بود که می خواست نظر کشاورزان را به خود جلب کند، ۲۰۰ تن سیب زمینی پوسیده نشد بلکه به قیمت بسیار پایین به فروش رسید.
وی با بیان اینکه این میزان سیب زمینی همدان متاسفانه به یک چهارم قیمت آن به فروش رسید، گفت: هم اکنون صادرات سیب زمینی به عمان، قطر، کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای حاشیه دریای خزر مانند ترکمنستان و شرق کشور مانند کشور افغانستان در حال انجام است.
طالبی رحیق ادامه داد: سیب زمینی های همدان در بسته های سی کیلویی با در توری یا در بسته های پلاستیکی و یا شیشه ای صادر می شوند.
رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران با اشاره به اینکه در حال حاضراز هیچ جای کشور صادرات سیب زمینی وجود ندارد و تنها سیب زمینی های همدان صادر می شوند، یادآور شد: تنها مقدار کمی سیب زمینی از اردبیل صادر می شود و باقی این صادرات مربوط به همدان است اما این صادرات سیب زمینی ما از گمرک همدان صورت نگیرد.
دست صادرکنندگان واقعی را بسته اند
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی استان همدان و اتاق بازرگانی ایران در تشریح این مسئله عنوان کرد: در این موضوع موارد زیادی جای سخن دارند، از سویی خطاهای بانک مرکزی و وزرات صمت و جهادکشاورزی دست صادرکنندگان واقعی را بسته اند.
طالبی رحیق با اشاره به اینکه کارت های بازرگانی صادرکنندگان واقعی تعلیق شده است، اظهار کرد: این روند موجب شده تا صادرات دلالی شود.
وی با بیان این موضوع ضمن ابراز تاسف عنوان کرد: این روند باعث شده تا صادرات توسط یک عده دلال انجام شود و این موضوع باعث شود که صادرات سیب زمینی از گمرک همدان انجام نشده و توسط صادرکننده های غیر و دلال انجام شود.
رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات استان همدان در اتاق بازرگانی در بخش پایانی این گفتگو تصریح کرد: حال در این مسیر نیاز است با توجه به انتخاب و نهایی شدن وزیر کشاورزی دولت فعلی عنوان کنم که وزیر کشاورزی بایستی از صادر کردن بخشنامه‌ها، شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ضرب‌الاجلی پرهیز کند و بایستی به صادرکنندگان برای بازاریابی جدید کمک کند چرا که با توجه به شیوع ویروس‌ها به‌ویژه کووید ۱۹ باید بدانیم که کشورهای هدف تنها با بسته‌بندی و پروتکل‌های بهداشتی محصولات کشاورزی را از ما خریداری می‌کنند بدین‌سان، نیاز است تا برای به انجام رساندن بسته‌بندی‌های به‌روز صادرکنندگان را کمک کنند.
اما به راستی چه زمانی قرار است بار مشکلات از سر همدان به عنوان قطب تولید محصول سیب زمینی در کشور برداشته شود؟ از یک سو، بالا رفتن تولید کمی این محصول و بازار نامناسب فروش آن و متضرر شدن کشاورزان مطرح است، از سویی بحث آب های زیر زمینی عنوان شده و از سویی دیگر نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی مناسب و بی توجهی به موضوع فرآوری و بسته بندی این محصول که بتواند آن را بازار پسندتر و مناسب تر برای فروش کند.
و حال این روزها، موضوع صادرات دلالی عنوان می شود که به راستی باید گفت تمامی این روندها موجب پر شدن جیب دلالان و واسطه ها و خالی ماندن دستان کشاورزان و سیب زمینی کاران می شود.
بایستی پذیرفت که بخش کشاورزی همواره با محدودیت منابع روبرو بوده است؛از منابع آبی گرفته تا زمین و در این بین، محدودیت فروش محصولات و صادرات، به سبب شیوع ویروس کرونا از یک سو و کاهش ظرفیت‌های تولید و واحدهای تولیدی از سوی دیگر، همه در جهت کاهش عرضه و تقاضای بخش کشاورزی در حال پیش‌روی است.
بدین سان، امید است تا مسئولین استانی از یک سو و وزیر کشاورزی که به تازگی بر این مسند نشسته است، بر این ظرفیت ها و مشکلات توجه لازم را داشته و قدمی در مسیر مرتفع کردن مشکلات و پیش روی در مسیر استفاده از ظرفیت ها بردارند.
به هر حال استان همدان قطب تولید و بارانداز محصول سیب‌زمینی در کشورمان است و با تولید بالا در این عرصه می‌تواند در زمینه صادرات و اشتغال‌زایی نیز قدم‌های بلندی بردارد؛ مسیری که در آن نه‌تنها تولید محصول باکیفیت می‌تواند در دستور کار قرار گیرد بلکه با خود، اشتغال‌زایی، ارزآوری، گردشگری کشاورزی و روستایی، رونق صنعت بسته‌بندی و فرآوری و ورود به عرصه بازارهای جهانی را در پی خواهد داشت و باید فکری برای این وضعیت داشت.
قدم نهادن در مسیر فرآوری و بسته‌بندی و صنایع تبدیلی با خود کاهش ضایعات محصولات کشاورزی را نیز در پی دارد یعنی به‌نوعی در تأمین امنیت غذایی نیز می‌تواند گامی بلند باشد اما این مسیر، نیازمند این است تا مسئولین مربوطه در سال «تولید، مانع‌زدایی‌ها و پشتیبانی ها» آستین‌ها را بالا زده و فکری برای این روند داشته باشند تا در کنار اینکه تولید را از نظر کمی و کیفی ارتقا داد، مانع‌ها را از سر راه فرآوری و بسته‌بندی این محصول برداشته و با پشتیبانی‌های لازم شاهد ورود سرمایه‌گذاران و ترغیب آن‌ها برای قدم نهادن در این عرصه و ارتقای سطح صادرات این محصول به کشورهای دیگر و درآمدزایی از این عرصه باشیم.