استان همدان در تولید برخی محصولات باغی و کشاورزی دارای جایگاه و موقعیت ممتازی است که از آن جمله می‌توان به رتبه اول تولید سیب زمینی، گردو و سیر، رتبه دوم تولید کشمش، رتبه سوم تولید انگور، گیاهان دارویی، یونجه و جو و رتبه پنجم تولید آلو و شلیل در کشور اشاره کرد.
به طور ویژه استان همدان در تولید سه محصول سیب زمینی با ۹۵۰ هزار تن، گردو با ۵۴ هزار تن و سیر خشک با ۵۰ هزار تن جایگاه قابل توجهی دارد و موفق به کسب رتبه نخست کشور شده است.
البته هر یک از شهرستان‌های استان همدان در محصولاتی دارای قابلیت برند سازی هستند اما شهرستان بهار یکی از مناطق مستعد کشت سیب زمینی با کیفیت بسیار عالی است تا جایی که شاید بتوان گفت در ایام کشت محصولات کشاورزی وسعت بسیاری از زمین‌های این منطقه به کشت سیب زمینی اختصاص می‌یابد و بر همین اساس ۲۵ درصد نیاز کشور به سیب زمینی در استان همدان تامین می شود.
ناگفته پیداست که استان همدان از قطب های تولید سیب زمینی به شمار می رود اما هر سال سرنوشت بخش قابل توجهی از ۹۵۰ هزارتن سیب زمینی تولیدی این منطقه چنگی به دل نمی زند به نحوی که در جدیدترین اتفاق نبود بازار فروش محصول برای کشاورزان تولیدکننده سیب زمینی دغدغه آفرین شده است.
گلایه های کشاورزان از وضعیت پیش آمده سبب شد پای صحبت ها نماینده این قشر که از قضا مسئولیت هایی نیز در کشور عهده دار است بنشینیم و به بررسی وضعیت پیش آمده بپردازیم.
رئیس انجمن ملی سیب زمینی کشور و عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی همدان در این زمینه مهم ترین مشکلات سیب زمینی کاران را تشریح کرد و خواستار توجه مسئولان برای تسهیل و رفع موانع جاری این حوزه شد.
خسرو طالبی رحیق بابیان اینکه تولید بیش از اندازه سیب زمینی و تبدیل شدن این محصول به خوراک دام معضلی چندین ساله در کشور است و در این بین، معضلاتی از جمله تحریم ها، شیوع کرونا و تعهدات ارزی نیز باعث شده کارت بازرگانی برخی از تولید کنندگان تعلیق شود و بر مشکلات این حوزه بیفزاید؛ گفت: این در حالی است که سیب زمینی بعد از برنج و گندم بیشترین سهم را در تولید محصولات غذایی دارد.
وی بابیان اینکه سیب زمینی کاران از نبود بازار برای محصول خود گلایه دارند؛ افزود: متوسط سرانه سیب زمینی در ایران بیش از ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم در سال و مصرف آن روز به روز در حال افزایش است.
رئیس انجمن ملی سیب زمینی کشور بااشاره به اینکه سطح زیر کشت و به تبع آن تولید سیب زمینی در ایران به شرایط آب و هوایی که کم تر قابل مدیریت است بستگی دارد؛ ادامه داد: به همین دلیل روند تولید این محصول با نوسان همراه بوده است.
طالبی رحیق ضایعات ۱۰ تا ۱۵ درصدی این محصول را از معضلات تولید آن در کشور برشمرد و با بیان اینکه در واقع می توان گفت کشت این محصول بیش تر به شرایط آب و هوایی بستگی دارد؛ گفت: در این بین، الگوی کشت هم اجرا نمی شود تا محصول بیش از حد نیاز در کشور تولید نشود.
رئیس هیئت مدیره انجمن سیب زمینی بابیان اینکه در سال ۹۹ حدود ۲۵۰ هزار تن مازاد تولید سیب زمینی داشتیم که نبود بازار موجب شد ۱۰۰ هزار تن از این محصول تبدیل به خوراک دام و طیور شود؛ افزود: متأسفانه سیب زمینی های انبارشده که قیمت تمام شده سه هزار تومانی داشت به قیمت ۵۰۰ تومان تا یک هزار تومان به فروش رسید.
دخالت دولتی ها در کار تولید و توزیع باعث ایجاد دردسر برای تولید کنندگان است
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی همدان باابراز تاسف از اینکه برنامه ای برای بازاریابی و تولید محصول کشاورزی در داخل کشور وجود ندارد و دخالت دولتی ها در کار تولید و توزیع همیشه باعث ایجاد دردسر برای تولید کنندگان شده است؛ گفت: در این بین تنها راه این است که دولتی ها با بخش خصوصی و تشکل های خصوصی هماهنگ شوند.
طالبی رحیق بابیان اینکه یکی از دلایلی که موجب شده سیب زمینی کاران از نبود بازار محصول گلایه داشته باشند، نبود بازاریابی صحیح برای محصول است که برای رفع آن باید دیپلماسی اقتصادی قوی داشته باشیم و بازارهای هدف جدیدی را راه اندازی کنیم؛ گفت: علاوه بر این نباید تصمیم گیری های ضرب الاجل و خلق الساعه داشته باشیم.
وی ادامه داد: نمونه ای از این تصمیمات مربوط به سال ۹۷ است که شیوه نامه های بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت باعث شد صادر کنندگان، عمده بازارهای هدف را از دست بدهند.
رئیس هیئت مدیره انجمن سیب زمینی بابیان اینکه با این روند در واقع به جای این که به سمتی برویم که بازارهای جدید ایجاد شود، بازارهای قدیمی را هم از دست داده ایم؛ گفت: در واقع نیازمند دیپلماسی اقتصادی قوی هستیم تا برای بازار هدف اطمینان حاصل شود نه این که این سیاست را داشته باشیم که محصول مازاد داخلی را صادر کنیم.
طالبی رحیق با تاکید بر اینکه باید صادرات مشخص و برنامه ریزی شده داشته باشیم تا تولید متزلزل نشود و قیمت ها هم تغییری نکند؛ گفت: همچنین بخش دولتی باید بخش خصوصی را مشاور خود بداند.
وی در ادامه با یاداوری اینکه در چند سال گذشته یکی از مشکلات صادرات در بخش های مختلف، عدم رایزنی های اقتصادی توسط سفارتخانه ها بوده است که این مهم در برنامه ششم توسعه به خوبی دیده شده و رایزنی و احصای بازار کشورها و توجه به ذائقه و علاقه مندی آنها در برنامه کوتاه مدت قرار دارد اما نیازمند ورود جدی دولت در این حیطه است؛ گفت: در این بین، وزارت امور خارجه نقش اول را در تعاملات اقتصادی دارد و توقعاتی غیر از روابط سیاسی از این وزارتخانه، مورد انتظار است.
تصمیمات خلق الساعه باعث ناهماهنگی بین دو بخش دولتی و خصوصی می شود
رئیس هیئت مدیره انجمن سیب زمینی گفت: در رابطه با واردات بذر ۱۴۰۰، یعنی بذر پایه مادری، علاوه بر این که تولید داخل را داریم در سال نیازمند بذر وارداتی هستیم اما متأسفانه وزارت جهاد کشاورزی در سال های گذشته انتخاب ارقام این بذر را به تولید کننده تحمیل می کرد و به بیان دیگر اکثر کارهای وزارتخانه های ما تحمیلی است و تصمیمات خلق الساعه آنها باعث ناهماهنگی بین دو بخش دولتی و خصوصی می شود.
وی با بیان اینکه زمانی که قیمت دلار سه هزار و ۵۰۰ تومان بود سیب زمینی کیلویی دوهزار تومان قیمت داشت و الان که دلار ۲۷ هزار تومان است، سیب زمینی هنوز با همان قیمت به فروش می رسد؛ تاکید کرد: یعنی تولید کننده سیب زمینی در سال ۹۲ هر کیلو سیب زمینی را نیم دلار و الان یک سنت به فروش می رساند.
وی گفت: تشکل‌های بخش کشاورزی باید قدرتمندتر عمل کنند و از پراکندگی خارج شده و نظام‌مند شوند تا بتوانند تولید قدرت برای کشاورزی کشور داشته باشند.
همدان قطب تولید و بارانداز محصول سیب‌زمینی در کشور است
همان طور که بارها نیز به آن پرداخته ایم همدان قطب تولید و بارانداز محصول سیب‌زمینی در کشورمان است و با تولید بالا در این عرصه می‌تواند در زمینه صادرات و اشتغال‌زایی نیز قدم‌های بلندی بردارد؛ مسیری که در آن نه‌تنها تولید محصول باکیفیت می‌تواند در دستور کار قرار گیرد بلکه با خود، اشتغال‌زایی، ارزآوری، گردشگری کشاورزی و روستایی، رونق صنعت بسته‌بندی و فرآوری و ورود به عرصه بازارهای جهانی را در پی خواهد داشت.
بر همین اساس باید شرایطی مهیا شود که ضمن حمایت از کشاورزان محصول تولیدی به قیمتی پایین تر از قیمت تمام شده برای کشاورز وارد بازار فروش نشود چراکه نه تنها کشاورزان را دلسرد خواهد کرد بلکه موجب ایجاد بدبینی نسبت به حمایت های دولتی خواهد شد.