وضع مالیات سنگین، چک‌های برگشتی، حق بیمه پرداخت نشده، ناتوانی در پرداخت دستمزد کارگران و کارکنان، اجاره‌های عقب افتاده و تعطیلی واحدها تنها بخشی از دغدغه صاحبان صنوف در طول این مدت بوده است. واحدهای قنادی و شیرینی فروشی، نمونه بارزی از این صنوف هستند که در طول این ماه‌ها بیشترین آسیب و خسارت را متحمل شده و بسیاری از آنها به مرز ورشکستگی و تعطیلی رسیده‌اند. با توجه به اینکه طی نزدیک به دو سال اخیر، بیشتر مراسم و مناسبت‌ها به دلیل شیوع کرونا یا برگزار نشده یا به حداقل رسیده، از این رو مصرف شیرینی در طول این مدت بسیار کم شده است.
بازار کساد شیرینی‌فروشان در دوران کرونایی
شیوع کرونا از اواخر اسفند سال ۹۸، افت شدید تقاضای خرید شیرینی را در پی داشت و این مساله موجب شد تا بسیاری از قنادان محصول فروش‌نرفته خود را دور بریزند و پس از آن به ناچار میزان تولید خود را به حداقل رساندند. به طوری که طبق اعلام انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات، در کنار کاهش فروش شیرینی، تولید این محصول هم در پی شیوع ویروس کرونا با کاهش ۳۰ درصدی مواجه شد، اما این فروش حداقلی هم تعریفی نبود و بسیاری از شیرینی فروشان به دلیل فشار مضاعف عطای ادامه کار را به لقای آن بخشیدند. البته در این میان برخی از فروشگاه‌های شیرینی فروشی نیز برای ادامه حیات به کمترین سود ممکن تن داده‌‌اند تا بتوانند واحد صنفی خود را سرپا نگه دارند.
در چنین شرایطی به دلیل نبود حمایت‌های دولتی از این صنف، بسیاری از واحدهای شیرینی‌فروشی به دلیل نداشتن پشتوانه مالی، ناچار به تعطیلی و تعدیل نیرو شدند که این مساله کسادی بی‌سابقه بازار شیرینی‌فروشان و بیکاری کارگران زیادی را به دنبال داشته است.
بنا به اعلام علی بهرمند، رئیس اتحادیه صنف دارندگان قنادی، شیرینی فروش و کافه قنادی تهران، با شیوع ویروس کرونا و کاهش شدید سطح تقاضا از سوی شهروندان، فروش این صنف تا ۷۰درصد کاهش یافته است. اما کرونا تنها عامل کاهش مصرف شیرینی در بین خانوارها نیست. در وضعیت کنونی، اگرچه مردم به خاطر ترس از ابتلا به کرونا کمتر سمت قنادی‌ها می‌روند، اما حتی اگر هم با این موضوع کنار بیایند و وارد مغازه‌های شیرینی فروشی شوند، با دیدن قیمت‌های بالا در بیشتر اوقات از خرید منصرف می‌شوند. بنابراین عوامل دیگری همچون افزایش لجام‌گسیخته قیمت شیرینی هم منجر به کاهش مصرف این محصول در بین مردم شده و به نظر می‌رسد در چنین شرایطی این شغل دیگر صرفه اقتصادی چندانی نداشته است.
دلایل گران شدن شیرینی
به گفته مسوولان اتحادیه قنادان، افزایش قیمت مواد اولیه، شیوع کرونا، افزایش دستمزد کارگران و بالا رفتن سهم کارفرما در پرداخت حق بیمه، باعث شده تا قیمت شیرینی افزایش پیدا کند که نتیجه آن پایین آمدن قدرت خرید مردم و کاهش میزان فروش انواع شیرینی بوده است.
در شرایطی که گرانی مواد اولیه بازار بی‌رونق بسیاری از صنوف را کسادتر کرده، صنف شیرینی‌فروش‌ها هم از این امر مستثنا نبوده است. این همان موضوعی است که دبیر انجمن شیرینی و شکلات ایران به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: کمبود مواد اولیه در بخش تولید شیرینی و شکلات چالش اصلی فعالان این حوزه است. یکی از معضلات اساسی آرد است که هم اکنون گران شده و همچنین تحت نظارت کامل دولت است و نمی‌توانیم به راحتی آرد مورد استفاده را تامین کنیم. به گفته جمشید مغازه‌ای، دبیر انجمن شیرینی و شکلات ایران در حال حاضر نرخ مواد اولیه چون شکر، آرد، روغن، خامه و سایر مواد مصرفی مانند کاکائو برای تولید شیرینی گران شده است و همه این موارد در قیمت تمام شده کالا تاثیر می‌گذارد. این در حالی است که با توجه به کاهش قدرت خرید و نقدینگی مردم، نمی‌توانیم شیرینی و شکلات را بیش از این گران کنیم و تا حدی می‌توانیم با این قیمت‌ها شیرینی را به عنوان یک کالای لوکس در بازار عرضه کنیم. وی با اشاره به مشکلات تامین مواد اولیه ادامه داد: سال گذشته قیمت هر کیلو شکر حدود ۶۵۰۰ تومان بود که اکنون دو برابر شده است. قیمت روغن نیز در دو مقطع ۴۵ تا ۵۰درصد افزایش یافته است. تامین آرد نیز دشوار شده، چراکه در حال حاضر شیرینی کالای لوکسی محسوب می‌شود و آرد باید از بازار آزاد تهیه شود که قیمت آن از حدود هر کیلو ۱۰۰۰ تومان به ۵۵۰۰ تومان رسیده است؛ بنابراین کماکان بحران وجود دارد. در مقاطعی قیمت‌ها بالا می‌رود و در مقاطعی تامین مواد اولیه با مشکل مواجه می‌شود.
گرانی شیرینی ناشی از افزایش هزینه تولید است
بر اساس این گزارش، دبیر انجمن شیرینی و شکلات ایران در حالی این مسائل را مطرح می‌کند که واحدهای تولید و فروش شیرینی منتظر تصمیمات دولت در این بخش هستند و تاکید می‌کنند که گران شدن انواع شیرینی به افزایش هزینه تمام شده تولید آن بازمی‌گردد. بنابراین اگر مواد اولیه مورد نیاز اصناف شیرینی‌پزی و قنادان به نرخ سال قبل تامین نشود، افزایش قیمت در این بخش اجتناب‌ناپذیر است. بنا به اظهار آنها، قنادان براساس قیمت تمام شده شیرینی با احتساب سود متعارف خود آن را به فروش می‌رسانند و هیچ گران‌فروشی در این صنف وجود ندارد.
اما در کنار تاثیر گرانی مواد اولیه بر نرخ تمام شده شیرینی، سایر هزینه‌ها هم در رشد قیمت این محصول اثرگذار بوده است. به طوری که طبق اعلام اتحادیه صنف شیرینی‌سازان و شیرینی‌فروشان، در این شغل به دلیل ضرورت استفاده از نیرو‌های متخصص، کمتر نیروی ماهری حاضر به دریافت حقوق اداره کار است و بر همین اساس تولیدکنندگان باید دستمزد بیشتری پرداخت کنند. لذا همین موضوع هم هزینه تولید را افزایش داده است.
شرایط قیمتگذاری شیرینی
اما مساله صرفا افزایش قیمت شیرینی نیست و نکته جالب توجه اینجاست که در مناطق مختلف شهرها قیمت‌ها در هر شیرینی‌فروشی با دیگری متفاوت است. بنابراین خریداران با تناقض درخصوص قیمت‌های موجود در بازار روبه‌رو هستند. فعالان این صنف درخصوص دلیل بروز این مساله می‌گویند: از آنجا که شیرینی در زمره کالا‌های اساسی و اولویت‌دار خانواده‌ها نیست، لذا قیمتگذاری آن از قالب کمیسیون بر نظارت کالا‌های صنفی خارج شده است. پیش از این به دلیل اینکه شیرینی هم در ردیف سایر کالا‌های اساسی قرار داشت، لذا برای قیمتگذاری کمیته‌ای با همین عنوان فعال بود تا نسبت به تعیین نرخ با نظر کارشناسان اقدام کند، اما در حال حاضر قرار شده تا تولیدکننده یا متصدی فروش محصول، مواد اولیه به کار رفته را بررسی و پس از رسیدن به قیمت واقعی تولید مجاز است به ازای محصول تولیدشده ۱۲درصد سود روی قیمت تمام شده محاسبه کند.
به گفته این فعالان صنفی، البته این موضوع به این معنا نیست که تولیدکننده هر قیمتی را روی محصول اعمال کند و نظارت بر قیمت تعیین‌شده و کارشناسی این نرخ‌گذاری‌ها با توجه به کیفیت کالای نهایی، به اتحادیه مربوطه محول شده است. بنابراین نرخ‌گذاری انواع شیرینی تولیدی در اتحادیه کارشناسی می‌شود، سپس نرخ پیشنهادی در اتاق اصناف و نیز کمیسیون نظارت بر کالا مورد بررسی قرار می‌گیرد تا به تصویب برسد و به اجرا گذاشته شود.