شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران در طول عمر 40 ساله فعالیت خود، همواره به عنوان بازوی دولت در انجام وظایف حاکمیتی تهیه و تامین، خرید، ذخیره سازی و توزیع کالاهای اساسی کشور مسئولیت داشته است کهبا استناد به ماده 7 قانون تشکیل وزارت بازرگانی مصوب 30 تیرماه 1353 ، شرکتی زیر عنوان " شرکت سهامی گسترش خدمات بازرگانی " تشکیل و اساسنامه آن در تاریخ 12 تیرماه 1354 به تصویب رسید اما به توجه به اینکه تمام فعالیت های این شرکت مرتبط با بخش کشاورزی بود به وزارتخانه مرتبط با بخش کشاورزی انتقال یافت.
فعالیت های شرکت سهامی گسترش خدمات بازرگانی تا سال 1377 تحت همین نام ادامه داشت تا این که دراین سال و سالهای پایانی برنامه دوم و درطول برنامه سوم توسعه اقتصادی کشور (83- 1379 ) 4 ادغام و انحلال، براساس مصوبات شورای عالی اداری و برنامه های توسعه ای کشور و با هدف تمرکز کامل امور بازرگانی دولتی در یک شرکت مادر تخصصی، به شرح ذیل به مرحله اجرا گذاشته شد:
ادغام اول: ادغام معاونت خدمات بازرگانی،از تشکیلات وزارت بازرگانی سابق،درشرکت سهامی گسترش خدمات بازرگانی و اصلاح نام آن به سازمان گسترش خدمات بازرگانی از خرداد ماه 1377.
ادغام دوم: انحلال شرکت سهامی قند و شکر کشور و انتقال و واگذاری وظایف و ماموریتهای آن به سازمان گسترش خدمات بازرگانی از خرداد ماه 1377.
ادغام سوم: ادغام شرکت سهامی بازرگانی دولتی ایران در سازمان گسترش خدمات بازرگانی طبق مصوبه شماره 561/013ط مورخ 28/2/1381 شورای عالی اداری، و تغییر نام آن به شرکت بازرگانی دولتی ایران از خرداد ماه 1381.
ادغام چهارم: انحلال سازمان غله کشور دراجرای بند2 مصوبه شماره 561/013ط مورخ 28/2/1381 شورای عالی اداری و انتقال و واگذاری وظایف و ماموریتهای آن به شرکت بازرگانی دولتی ایران از اسفند ماه 1382 .
شرکت بازرگانی دولتی ایران از آنجا که علاوه بر سیاستگذاری در زمینه ی تنظیم بازار و خرید و نگهداری و توزیع کالاهای اساسی، حساس و ضروری کشور، راهبری شرکت های تابعه 14 گانه ی خود، به منظور اجرای این سیاستها و سایر تکالیف و سیاست های ابلاغی، را برعهده دارد، لذا تحت عنوان " شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران " نامیده شده است.
انتقال به وزارت جهاد کشاورزی:
در راستای اجرای قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی، مصوب 24/11/1391 مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی شماره 181557/ت مورخه 6/12/1392 مصوب هیأت وزیران و بخشنامه نامه شماره77256/ت مورخه 8/7/1393معاون اول رئیس جمهور، شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران از تاریخ فوق به وزارت جهاد کشاورزی، منتقل و اکنون به عنوان زیر مجموعه این وزارتخانه، مأموریت ها و تکالیف حاکمیتی خود را انجام می دهد.
وظایف شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران
بنابراین گزارش با نگاهی به فعالیت های این شرکت بزرگ دولتی مشخص می شود که تمام فعالیت های آن مرتبط با بخش کشاورزی است و انتقال آن توجیه عملی ندارد اما از آنجا که اختیارات وزارت جهاد کشاورزی بر اساس قانونی تمرکز وظایف بخش کشاورزی در حال باز پسگیری است و از طرفی وزارت بازرگانی در حال احیا مجدد است این انتقال نیز در همین راستا صورت می گیرد. مهم ترین وظایف شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران به شرح زیر است.
الف- خریدتضمینی کالاهای اساسی تولید داخلی از جمله: گندم و برنج پرمحصول، به منظور حمایت از کشاورزان و تولید داخلی و تامین نیازهای مصرفی کشور.
ب- خرید، حمل، واردات و توزیع کالاهای اساسی، حساس و ضروری کشور از جمله: گندم، برنج، روغن خام، شکرخام، گوشت مرغ و گوشت قرمز ... در صورت عدم کفاف تولیدات داخلی، در شورای خرید شرکت و با استفاده از ابزارهای متداول مانند بازارهای نقدی ، بازارهای آتی و حق اختیار خرید و فروش، حسب تکالیف، مجوزهای صادره و مصوبات نهادهای قانونی.
ج- تامین و حفظ موجودی ذخایر استراتژیک کالاهای اساسی و پرمصرف مردم، حد اقل معادل مصرف 3 ماهه کشور.
د- حمایت از ایجاد و احداث تاسیسات نگهداری و ذخیره سازی کالاهای اساسی شامل: افزایش ظرفیت سیلو ها، انبارها، سردخانه ها و مخازن، توسط بخش خصوصی.
ه- حمل و توزیع شهری، بین شهری و روستایی کالاهای مورد عمل توسط شرکتهای تابعه، بگونه ای که این کالاها با شرایط مناسب در اقصی نقاط کشور توزیع شوند.
و- تنظیم بازار داخلی کالاهای اساسی ازطریق عرضه و فروش کالاهای ملکی و در اختیار، در بورس کالای کشاورزی ایران.
ز- اجرای سیاستهای کلی اصلاح الگوی تولید و مصرف گندم، آرد و نان، از طریق انجام و اجرای طرح ها و برنامه های مختلف شامل: حمایت و اعطای تسهیلات به بخش خصوصی در زمینه احداث و گسترش کارخانجات تولید نان به روش صنعتی، اجرای طرح مهارت آموزی نانوایان، اعطای تسهیلات بهسازی و نوسازی واحدهای نانوایی، مشارکت در ساخت و تولید برنامه های فرهنگی، اجرای طرح رتبه بندی کارخانجات آردسازی، اجرای طرح درجه بندی نانوایی ها بر اساس اصول کیفی و بهداشتی تولید و غیره.
ح- سازماندهی و آماده سازی سهام دولتی شرکت های زیرمجموعه قابل واگذاری، در راستای گسترش نقش بخش خصوصی و تعاونی و اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی.
انتقال به وزارت صمت هنوز ابلاغ نشده است
بنابراین گزارش بر اساس مستنداتی که به دست خبرگزاری تسنیم رسیده است، وزارت جهاد کشاورزی در حال انتقال اختیارات قانون تمرکز وظایف بخش کشاورزی(فعالیت های بخش بازرگانی کشاورزی) به وزارت صنعت، معدن و تجارت است و در این راستا حتی قرار بود که دو شرکت مهم بازرگانی دولتی ایران و شرکت پشتیبانی امور دام به وزارت صمت بروند اما بر اساس رایزنی های انجام شده، انتقال شرکت پشتیبانی امور دام منتقی اما شرکت بازرگانی دولتی ایران منتقل میشود.
طباطبایی مدیر روابط عمومی شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران در این ارتباط به خبرنگار خبرگزاری تسنیم گفت: در در جیران این انتقال به وزارت صنعت،معدن و تجارت قرار داریم اما این مهم هنوز به این شرکت ابلاغ نشده است.