سال جاری نیز از این روند مستثنی نبوده، آن هم درحالی که بهای ارز نیز در نرخ‌های بی‌سابقه و تاریخی خود نوسان می‌کند. از این رو «دنیای اقتصاد» در بررسی اوضاع اخیر بازار زعفران به گفت‌وگو با برخی از فعالان این حوزه پرداخت که در ادامه می‌خوانید.
سید سامان میری کارشناس بازار آتی زعفران در ابتدای صحبت خود به قراردادهای آتی پرداخت و گفت اینگونه قراردادها به شکل تعهدات دو طرفه خریدار و فروشنده منعقد می‌شوند. اگر به‌عنوان مثال محصول زعفران به شکل سنتی مورد دادوستد قرار گیرد، کشاورزی که به کشت زعفران می‌پردازد سراغ خریداران سنتی خواهد رفت تا بتواند محصول تولیدی خود را به فروش برساند. این رویکرد معاملاتی با ریسک‌های بسیاری از جمله ریسک عدم وصول مطالبات برای تولیدکننده همراه است. بر این اساس به جای معامله نقدی می‌توانند وارد معاملات آتی شوند. درکنار این موارد نگهداری محصول نیز برای تولیدکننده مخاطرات مربوط به خود را به همراه دارد که اگر قرار باشد مسوولیت آن را نیز به عهده بگیرد مجبور به تحمل ریسک مخاطرات طبیعی هم خواهد بود. درحالی که انبارهای مورد پذیرش بورس کالا با تکیه بر تضامینی که دریافت می‌شود می‌توانند ریسک نگهداری را از دوش تولیدکننده بردارند. بنابراین قراردادهای آتی برای طرفین معامله از جذابیت بیشتری برخوردار می‌شود، زیرا در لحظه انعقاد قرارداد مقدار و قیمت محصول مشخص می‌شود.
روز گذشته اقبال خرید به زعفران رو کرد
وی درخصوص معاملات مربوط به سررسیدهای آتی بیان کرد که در روز گذشته تقریبا تمام نمادهای زعفران با صف خرید روبه رو شده است. این موضوع را باید درنظر گرفت که حجم قراردادهای آتی نسبت به سایر معاملات بسیار کمتر است. طی چند ماه اخیر روند معاملات آتی زعفران آن‌طور که مورد انتظار فروشنده و خریدار واقعی باشد، نبود. زیرا مواقعی وجود داشت که برخی از سیاست‌هایی که با هدف حمایت از این محصول ارزشمند مطرح می‌شد به‌عنوان سیگنال برهم زننده آرامش بازار عمل کرده و همان روز بازار را با آشفتگی مواجه می‌کرد. به رغم این موضوع در ابتدای سال نیز که با مساله شیوع ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کردیم، صادرات به شدت تحت تاثیر محدودیت‌های بین‌المللی قرار گرفته بود. از این رو صادرکنندگان ما به سختی می‌توانستند اقدام به صادرات کرده و در برخی از مقاطع زمانی حتی صادرات این محصول به صفر نیز رسید.
معاملات آتی تشنه تعمیق
این کارشناس بازار ادامه داد:در روز گذشته نیز که شاهد صف خرید در اکثر نمادهای آتی زعفران بودیم، دلیل منطقی برای رشد قیمت‌ها در بازار دیده نمی‌شد. این شائبه وجود دارد که این امر مربوط به واسطه‌گرانی باشد که با وارد کردن حجم بالای سرمایه خود به بازار سعی بر اثرگذاری و سیگنال‌دهی به نرخ‌های بازار دارند. براین اساس لزوم ورود معاملاتی که عمق بالاتری دارند در این بازار به چشم می‌خورد. همان‌طور که اخیرا زمزمه‌هایی مبنی بر ورود سکه به بازار آتی وجود دارد، می‌تواند در صورت دادوستد آتی سکه طلا، فشار معاملات آتی را از دوش زعفران برداشته و سکه سکاندار اصلی معاملات آتی شود. این موضوع سبب شده که در بین بازیگران بازار آتی خوش‌بینی‌هایی مبتنی بر اخبار این چنینی که درحال حاضر چندان هم جدی نیستند، ایجاد شود. چرا که با ورود سکه به بازار آتی می‌توان امیدوار بود که معاملات آتی با اهرم افزایش حجم جانی دوباره بگیرند و با رونق قابل قبولی همراه شوند.
امیدی به آینده این بازار نیست
محمود درافشان کارشناس بازار آتی درخصوص وضعیت معاملات آتی زعفران به «دنیای‌اقتصاد» گفت: پس از چند هفته رکود در بازار زعفران، معاملات این محصول برای روز شنبه ۲۹ شهریور رونق گرفت و صف خرید برای معامله گواهی سپرده این محصول تشکیل شد. اما توجه کنید که معاملات زعفران از ابتدای بازگشایی جز در برهه‌های زمانی کوتاه ابتدایی که روند رو به رشدی را تجربه کرد در اغلب مواقع از روند نزولی برخوردار بود و تنها در برهه‌های خاصی از زمان آن هم به دلیل انتشار اخبار خاصی با استقبال خریداران مواجه شده است.
او ادامه داد: انتشار خبری از سوی یکی از مسوولان وزارت کشاورزی درخصوص ارزش واقعی زعفران در روزهای گذشته نیز باعث شد تا نرخ گواهی سپرده کالایی این محصول در بازار افزایش یابد و این محصول پس از مدت‌ها با خوش‌اقبالی مواجه شود.
این کارشناس بازار ادامه داد: متاسفانه هر زمان که بازار دچار رکود می‌شود، مسوولان امر تلاش می‌کنند تا با راه انداختن بازی غیر واقعی سکون بازار را برهم بزنند. در بازار زعفران نیز چند مرتبه این موضوع تکرار شد. از آنجا که مسوولان می‌بینند این بازار تازه تاسیس با رکود و صف فروش مواجه است، سعی می‌کنند با خبرسازی، رشدی غیرواقعی در آن به وجود آورند. نمونه چنین اتفاقاتی را در بازار سرمایه نیز شاهد هستیم که بازار سرمایه کشور رشدی بی‌منطق داشت و در ادامه نیز پس از خوابیدن تب و تاب ساختگی دچار ریزش شد.
درافشان در ادامه به شرایط بازارهای محصولات کشاورزی در سایر بورس‌های دنیا اشاره کرد و گفت: ساز و کار محصولات کشاورزی به‌دلیل وجود سررسید، در بورس‌های دنیا نیز با بورس سایر کالاها متفاوت است. وضع سررسید کوتاه‌مدت ۲تا ۳ ماه برای کالاهای کشاورزی باعث می‌شود که نرخ فروش نقدی و آتی این محصولات بسیار نزدیک باشد و همین موضوع نیز از رونق این بازار می‌کاهد و روند نزولی بازار کاملا طبیعی خواهد بود. اما اگر برای محصولات کشاورزی سررسیدهای حدود ۲ تا ۳ سال وجود داشت بازار می‌توانست سیالیت خود را در این کالاها نیز حفظ کند.
این کارشناس بازار آتی در زمینه دورنمای بازار زعفران برای فصل پاییز نیز گفت: اواخر پاییز فصل برداشت زعفران است، بنابراین در ماه‌های انتهایی پاییز محصول جدید زعفران وارد بازار می‌شود. این در حالی است که انبارهای زعفران درحال حاضر موجودی قابل‌توجهی دارند، اما شیوع ویروس کرونا و افت صادرات کالا به‌علت درگیری اغلب کشورها با این بیماری عاملی در جهت فروش نرفتن زعفران و در ادامه افزایش موجودی انبارهای این محصول بود.
او ادامه داد: همان‌گونه که مستحضرید کیفیت زعفران با گذر زمان و پس از یک سال افت قابل‌توجهی داشته، بنابراین به راحتی برای زعفرانی که در این زمان به فروش نرفته، مشتری پیدا می‌شود. موضوع کیفیت به‌خصوص برای محصول صادراتی اهمیتی دوچندان دارد و نمی‌توان زعفران با کیفیت پایین را صادر کرد. بنابراین نباید انتظار بهبود این بازار را در هفته‌های انتهایی پاییز داشت.