تعیین نرخ پسته بر اساس دلار

هر سال قیمت جهانی توسط شرکت تعاونی پسته تعیین می‌شد که با غیرفعال شدن این شرکت و افزایش عرضه پسته آمریکا به بازار جهانی، این کشور تعیین‌کننده قیمت پسته در بازارهای بین‌المللی شده است. کشاورزان پسته در جلسه‌ای که با اتاق بازرگانی داشتند خواستار تعیین نرخ پسته به دلار شده‌اند. برای مثال اگر نرخ پسته در بازارهای جهانی ۶ دلار است پسته از کشاورز با احتساب هزینه حمل‌ونقل ۱۶۰ هزار تومان خریداری شود که کیلویی ۲۰۰ هزار تومان به دست مصرف‌کننده داخلی برسد. 

 

علت اصلی اختلاف قیمت پسته ایرانی و آمریکایی در بازار جهانی است. یکی از دلایل این اختلاف قیمت تحریم‌ها و مشکلات بازگشت ارز به کشور است و صادرکنندگان به ناچار محصولات خود را زیر قیمت بازار می‌فروشند. تحریم‌ها و مشکلات مراودات بانکی باعث شد که صادرکنندگان و تجار بزرگ پسته تمایل چندانی به صادرات نداشته باشند. البته در جلسه اخیر دولت قرار بر این شد که نرخ دلار نیمایی به بازار آزاد نزدیک‌تر شود و در این صورت می‌توان به دوباره جان گرفتن صادرات پسته امیدوار بود. 

به سبب شیوع کرونا و شرایط بد بازار خریدوفروش پسته امسال تجار ایرانی موفق شدند تنها پسته فندقی را در بازارهای شرق آسیا به قیمت 5/ 5 تا 6 دلار بفروشند. 

 

از افزایش هزینه‌های تولید که بگذریم، مشکل اصلی تولیدکنندگان این است که از قیمت صادرات اطلاعی ندارند. ابتدای سال که پسته فندقی در بازارهای آسیایی 6 دلار به فروش رسید از کشاورز کیلویی 140 هزار تومان خریداری شد. کشاورز هم به سبب جبران هزینه‌های بالای تولید، عرضه محصول به بازار را افزایش داد و این امر باعث شد قیمت پسته فروکش کند. البته از کنار رقابت منفی که برخی از صادرکنندگان ایجاد کرده‌اند نمی‌توان گذشت. برخی از صادرکنندگان معمولا قراردادهای تجاری خود را زیر قیمت دیگر صادرکنندگان منعقد می‌کنند که باعث می‌شود نرخ پسته ایرانی در بازارهای جهانی کاهش پیدا کند. در نتیجه نرخ فروش تولیدکننده هم پایین می‌آید با این تفاوت که دلال و صادرکننده چیزی به اسم هزینه‌ تولید در حساب و کتابش ندارد. صادرکننده که قیمت را پایین می‌کشد ضرر نمی‌کند چراکه پسته درجه دو و سه صادر می‌شود اما کشاورز مجبور می‌شود پسته درجه یک را هم زیر قیمت بفروشد. 

 

در جلسه‌ای که خانه کشاورز کرمان با اتاق بازرگانی داشت قرار بر این شد که قیمت فروش پسته در بازارهای جهانی شفاف‌سازی شود. باتوجه به اینکه نرخ محصول در بازار داخلی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود قرار شد خانه کشاورز با ارائه اطلاعات لازم از شرایط بازار به کشاورزان و همکاری اتاق بازرگانی عرضه کالا را در پیک مصرف بازار داخلی کنترل کند که قیمت بیش از این کاهش پیدا نکند. اتاق هم قرار شد با صادرکنندگان مطرح جلسه‌ای تشکیل دهد و از ایجاد رقابت منفی در بازار جلوگیری کند. ادامه مسیر کنونی صادرکنندگان از دست رفتن جایگاه پسته ایرانی در بازارهای بین‌المللی است؛ گرچه هم‌اکنون هم پسته آمریکا  گوی سبقت را از محصول کشورمان ربوده است.