در ابتدای آبان امسال معاونت توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کارهای کشاورزی طی نامه ای به میراشرفی - رئیس کل گمرک ایران - از ماجرای محموله ۸۱ هزار تنی ذرت خبر می دهد که بدون مجوز این معاونت از سوی گمرک ترخیص شده است. مجوزی که معاونت مربوطه در جهاد کشاورزی به آن استناد کرده به مصوبه مرداد ماه ۱۳۹۸ هیات وزیران بر می گردد که طی آن تاکید می شود "در خصوص تنظیم بازار نهاده‌های کشاورزی، باید تمامی نهاده‌های دامی از جمله ذرت، جو، دانه سویا و کنجاله سویا با مجوز معاونت توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کارهای کشاورزی ترخیص شود. "
اما طبق نامه معاونت توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کارهای کشاورزی آنچه اتفاق افتاده این است که یک شرکت از ۱۹ خردادماه امسال به بعد اقدام به ترخیص حدود ۸۱ هزار تن ذرت بدون اخذ مجوز از این معاونت کرده بود و معاونت مربوطه از رئیس کل گمرک خواسته بود که "ضمن بررسی نحوه ترخیص این محموله بدون اخذ مجوز قانونی از این وزارتخانه با متولیان امر برخورد و نتیجه اعلام شود."
بعد از رسانه ای شدن جریان پیش آمده و واکنش هایی که حتی در مجلس نسبت به این موضوع وجود داشت و در مواری اعلام شد که این محموله احتمالا از بازار سیاه سر درآورده باشد، واکنشی از سوی گمرک نسبت به این جریان وجود نداشت، این در حالی است که ایسنا در گفت و گویی با نوحی -مدیرکل گمرک پیام(استان البرز) - که مسئولیت گمرک ترخیص کننده این محموله و به عبارتی مسئول این ترخیص است، جریان را مورد بررسی قرار داد.
وزارت جهاد برای صنعت فکری نکرده بودند
مدیر کل گمرک پیام، در رابطه با ماجرای پیش آمده این گونه توضیح داد که بحث ورود نهاده های دامی در اختیار وزارت جهاد قرار دارد و این وزارتخانه مکلف به راه اندازی سامانه بازارگاه شد که دو کاربرد کلی داشت؛ شرکت تولیدی به عنوان مصرف کننده یا شرکت بازرگانی به عنوان وارد کننده که هر یک دسترسی های خاص خود را دارد. اما از همان ابتدا برای حوزه صنعت پیش بینی مناسبی صورت نگرفته بود و مخاطبان ما از بهره بردارها تا دستگاه های اجرایی و مردم در این فرایند با مشکل مواجه بودند. بر این اساس انجمن صنفی تولید کننده پالایشگاهی فرآورده های غلات، با توجه به مشکلات پیش رو از ابتدای سال تا خردادماه بارها در مکاتبات خود با معاونت توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کارهای کشاورزی اعلام می کند که در تامین مواد اولیه ذرت، این بخش صنعت بلاتکلیف بوده و توقف خط تولید را به همراه دارد و درخواست رفع مشکل را داشته اند، اما هیچ اقدامی صورت نگرفت تا اینکه متوجه می شوند در سامانه بازارگاه هیچ فکری برای حوزه صنعت و تولید و تخصیص کد بازارگاه برای این بخش نشده است.
ذرت ها برای شرکت زرنام است
وی در مورد شرکت دریافت کننده این ۸۱ هزار تن ذرت اعلام کرد که محموله متعلق به مجموع شرکت های پژوهشی "زرنام" با چند شرکت زیرمجموعه است که در حوزه های مختلف از جمله تولیدات صنعتی و شاخه هایی مثل الکل سازی، دارو سازی و شکلات در قالب گروه صنعتی فعال است. این مجموعه بالغ بر ۱۲ هزار نیرو داشته و چندین هزار شرکت از صنعت و محصول آن استفاده می کنند، از این رو تاکید دارم که این شرکت بازرگانی نیست بلکه شرکت تولیدی در حوزه صنعت بوده که از ذرت به عنوان مواد اولیه تولید الکل، گلوکز، فروکتوز و ... استفاده می کند. از سویی استان البرز بزرگترین پالایشگاه غلات کشور را در اختیار دارد و سهمیه اسمی آن براساس توان بهره برداری سالانه به ۱.۲ میلیون تن می رسد، بنابراین با توجه به مشکلاتی که در این رابطه ایحاد شده بود، استاندار البرز طی نامه ای به رئیس جمهور اعلام می کند که اگر نهاده در اختیار این صنعت قرار نگیرد به تعطیلی منجر خواهد شد و در ادامه با دستور رئیس جمهور، به ستاد تنظیم بازار تکلیف شد تا برای حوزه صنعت در سامانه بازارگاه تدبیری اندیشیده شود.
مجوز قانونی معمول راگرفته اند ولی از بازارگاه خبری نیست
اینکه گمرک در این بین چه اقدامی در مقابل درخواست ترخیص ذرت های شرکت مربوطه در شرایطی که در سامانه بازارگاه چنین دسترسی نداشته است انجام داده، موضوعی است که مدیر کل گمرک پیام می گوید گمرک طبق ماده (۸) قانون واردات و صادرات و تبصره ذیل آن اقدام کرده است، مستند به اینکه کالای مربوطه دارای مجوز ثبت سفارش و مجوز ورود آن مورد تائید وزارت جهاد بوده است، مکلف بودیم که طبق این مفاد قانونی تمامی مجوزهای مربوطه از جمله سامان دامپزشکی، سازمان حفظ نباتات، استاندارد و قرنطینه را اخذ کرده و در سامانه بلامانع بودن ترخیص به دستگاه های مربوطه اعلام شده است، اما بخشی که سامانه باید در اختیار این شرکت قرار بگیرد به دلایلی که اعلام کردم در اختیار آن قرار نگرفت.
۱۳ هزار تن از ذرت ها را نگه داشتیم تا تائیدیه بیاورند!
ادامه اظهارات مدیر گمرک ترخیص کننده ذرت های مورد نظر از این قرار است که در تاریخ ۲۴ آبان ماه سال جاری سامانه خرید برای شرکت "زرنام" فعال و اولین خرید آنها در ۱۰ آذرماه انجام شده بوده است، بنابراین اگر ما می خواستیم تا زمانی که سامانه ایجاد می شود دست نگه داشته و ذرت را در اختیار آنها قرار ندهیم چه اتفاقی می افتاد؟ تعطیلی شرکت، خلل در عرضه کالای اساسی و بحران های کارگری و تمام این مسایل را به همراه داشت، پس وقتی می گویند ۸۱ هزار تن ذرت بدون مجوز ترخیص شده، اصلا این طور نیست و ما کالا را با تمام مجوزهای قانونی ترخیص کردیم و فقط دسترسی در اختیار این شرکت قرار نگرفته است، آنهم وقتی که صنعتی است نه یک مجموع تحویل گیرنده نهاد دامی. این در شرایطی است که حدود ۱۳ هزار تن از ۸۱ هزار تن کالای شرکت را نگه داشته ایم تا تائیدیه بار و مجوزهای قبلی یعنی موضوع سامانه بازارگاه را کسب کند.
همه مشکل داشتند، برای یک شرکت ترخیص شد
از نوحی سوال شد که اعلام کردید انجمن صنفی تولید کننده پالایشگاهی فرآورده های غلات، امکان دسترسی به بازارگاه را نداشته اند که از جمله آنها شرکت زرنام بوده است، بنابراین بقیه شرکت ها هم با این مشکل مواجه بودند، که گفت؛ بله همینطور است، وی درباره اینکه آیا برای سایر شرکت ها هم ترخیص ذرت به همین روش جهت تامین مواد اولیه صورت گرفته است گفت که ما در استان البرز فقط با شرکت زرنام مواجه بودیم ولی انجمن صنفی دایم مکاتباتی از اسفند سال قبل با معاونت صنایع تبدیلی داشته است.
همه پاسخ ها به صنعت ختم می شود!
وی در مورد اینکه پس در این شرایط شرکت مربوطه باید مجوز معاونت صنایع تبدیلی را داشته که ذرت آن ترخیص شود، پاسخی مبنی بر تائید یا رد این موضوع ارائه نکرد و اینطور گفت که باید به این موضوع توجه داشت که تصور می شود بحث نهاده های دامی فقط باید به سمت حوزه دام و کشاورزی برود، پس تکلیف حوزه صنعت چیست؟ وزارت جهاد باید از ابتدای راه اندازی سامانه بازارگاه موضوع صنعت را مورد توجه قرار می داده است ولی وضعیت موجود نشان می دهد این فضا از ابتدا وجود نداشته و کارشناسی نشده است تا اینکه متوجه می شوند انجمن با این حجم شرکت و سرمایه، ماده اولیه ای در اختیار ندارند و نیازشان در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که آنها واردات خود را براساس اختیارات قانونی وزات صمت انجام داده اند ولی در مورد سامانه بازارگاه امکانی ندارند چرا که در آن زمان فقط محدود به بخش دام و طیور بوده و صنعت بلاتکلیف مانده است.
در هر صورت مجوز جهاد در کار نیست
در ادامه این گفت و گو، ایسنا بار دیگر بر مصوبه سال ۱۳۹۸ هیات وزیران درباره اینکه باید ترخیص تمامی نهاده های دامی با مجوز معاونت صنایع تبدیلی باشد تاکید و یادآور شد که در هر صورت در مورد ترخیص این ۸۱ هزار تن این اتفاق نیفاده است حتی اگر شرکت مربوطه بدون نهاده می ماند، که مدیر ترخیص کننده این ذرت ها در این باره برای بار چندم به اینکه صنعت نادیده گرفته شده اشاره کرد و گفت که دقیقا و به طور ویژه اشکال اینجاست که عرضه ذرت در سامانه بازارگاه حتما در حوزه صنایع تبدیلی انجام می شد ولی این صرفا برای دام طیور بود، پس تکلیف صنعت با چند هزار کار و کارگر چه جایی داشت؟
ترخیص به استناد مکاتبه گمرک و صمت
از مدیر گمرک پیام سوال شد که از مرداد سال گذشته که این مصوب آمده بیش از یکسال و نیم گذشته است، پس در این فاصله صنعت چه می کرده و مواد اولیه خود از نوع نهاده های دامی را چطور و با کدام مجوز دریافت می کرد؟ که وی به مکاتبه گمرک ایران و وزارت صمت در پایان سال گذشته اشاره کرد و گفت که آقای ارونقی-معاون فنی گمرک ایران- در ۲۷ اسفندماه ۱۳۹۸ طی نامه ای به آقای مدرس خیابانی-سرپرست وقت وزارت صمت- اعلام می کند با توجه به شرایط پایان سال و ممانعت از رسوب کالا، صدور مجوز بازارگاه از سوی شرکت پشتیبانی امور دام تا کنون صادر نشده است و از سمتی بحث مجوز فیزیکی زمانبر است و تشریفات گمرکی با اخلال مواجه می شود، بر این اساس به وزارت صمت پیشنهاد شده که کالا با مشخصات کامل و مجوزهای قانونی ترخیص شود. ولی سامانه ای برای تامین مواد اولیه ذرت برای بخش صنعت تعریف نشده بود. بنابراین اگر می خواستیم معطل بمانیم که چون صنعت بلاتکلیف است ماهم ترخیص نکنیم دراین حالت ذرت فاسد شده و بحث کارگری پیش می آمد و با تعطیلی این حوزه ها و سایر بخش های مرتبط مواجه می شدیم ولی ما به عنوان گمرک براساس مصوبات ستاد تنظیم بازار به صورت درصدی ترخیص کالا را با داشتن تمام مجوزهای مربوطه انجام دادیم تا سامانه برای این بخش فعال شود.
درصدی ترخیص کردیم/ چرا بدون مجوز؟ /جواب...
مدیر کل گمرک پیام در حالی به ترخیص درصدی این ذرت ها بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار اشاره داشت که ایسنا مطرح کرد براساس ابلاغیه معاون فنی گمرک ایران به گمرکات اجرایی ترخیص کالاهای اساسی گروه (۱) از جمله ذرت با اخذ تعهد از صاحب کالا مبنی بر عرضه آن با نرخ مصوب و یا عرضه در سامانه بازارگاه و شبکه های توزیع تعیین شده قابلیت ترخیص درصدی تا سقف ۹۰ درصد را داشته است. بنابراین چرا برای ترخیص درصدی بدون مجوز بازارگاه اقدام شده در حالی که گمرک ایران این نوع ترخیص را هم حتی به مجوز بازارگاه مشروط کرده است که وی بازهم تکرار کرد مجموعه دست اندرکار فقط نگاهشان به حوزه دام طیور بوده و به صنعت نگاه نداشته اند!
اصلا سامانه به گمرک ربطی ندارد
وی گفت که استان در حوزه صنعت با مجموعه ای با آن عظمت و سرمایه گذاری عظیم مواجه است که کالای آن در گمرک نگهداری می شد، متولی امر باید سامانه را تاسیس و راه اندازی کند و برای خرید مجوز را بدهد ولی نمی دهد و در این حالت گمرک اگر ترخیص نکند چه اتفاق می افتد؟ ما بر اساس مجوزهای قانونی اقدام کردیم و دسترسی به بازارگاه برای شرکت ها فراهم نشده است. مصوبه ای که در آن به مسئول می گوید برود سامانه را راه اندخته و شرکت برای مواد اولیه تولید استفاده کند، این سامانه اصلا ربطی به گمرک ندارد و ما مجوز قانونی را دریافت کردیم و کالا ترخیص می شود و بعد از آن نهادهای نظارتی باید پیگیر کالا باشند. از سویی باید توجه داشت که چطور ستاد تنظیم بازار به این صنعت ۴۰۰ هزار تن مجوز ذرت می دهد که ۲۵۰ هزار تن آن برای شرکت زرنام است.
ذرت ها ارز ۴۲۰۰ گرفت ولی زمان برد
با توجه به اینکه ذرت از جمله کالاهایی است که با نرخ ۴۲۰۰ تومان تامین ارز می شود از نوحی سوال شد که آیا این ۸۱ هزار تن هم با نرخ ۴۲۰۰ تومان اختصاص پیدا کرده است که بیان کرد احتمالا همینطور است و بررسی ها نشان می دهد که در صف تخصیص قرار گرفته اند ولی اینطور نیست که از ابتدا ارز ۴۲۰۰ دریافت کرده باشند بلکه به تدریج در مدت حدود ۶ ماه تخصیص ارز انجام شده است، البته مجموعه شرکت می تواند در این باره توضیحات بیشتری ارائه کند.
نوحی یادآور شد که بر اساس مصوبه کمیسیون جهاد مجلس ۹ آذرماه امسال تاکید شده که سامانه بازارگاه و اتصال به سامانه گمرک ایران و انبارها اصلاح شده و ترخیص دستی نهاده هم ممنوع اعلام شده است.
اظهارات مدیرکل گمرک پیام با وجود تاکید چند باره بر خلاء موجود در راه اندازی سامانه بازارگاه برای بخش صنعت و اقدام برای ممانعت از تبعات عدم تامین نهاده های شرکت "زرنام" باز هم ابهاماتی در مورد این ترخیص به صورت درصدی و همچنین نامه نگاری معاونت توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کارهای کشاورزی با گمرک ایران مبنی بر ترخیص بدون مجوز باقی می گذارد، به ویژه زمانی که ازز سوی گمرک پیام تاکید می شود تمامی مجوزها از وزارت جهاد دریافت شده بوده ولی مشخص نیست که چرا معاونت مربوطه در وزارت جهاد کشاورزی در جریان این مجوز قرار نداشته است و این ترخیص را بدون مجوز از خود می داند؛ موضوعی که ابعاد آن را گمرک ایران، وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی می توانند پاسخ دهند.